Vua lý nhân tông
Không chỉ nên vị hoàng đế gắn với mọt duyên kỳ ngộ thân vua phụ thân Lý Thánh Tông và thân mẫu mã là Nguyên phi Ỷ Lan, Lý Nhân Tông được biết đến trong lịch sử hào hùng như là 1 trong vị vua nắm giữ nhiều loại nhất trong số các đế vương nước Việt. Bạn đang xem: Vua lý nhân tông
Chuyện đầu thai kỳ quái nhất
Lý Nhân Tông tên thật là Lý Càn Đức, vua là bé trưởng của Lý Thánh Tông, mẹ là Nguyên phi Ỷ Lan (Lê Thị Khiết), theo sử sách biểu lộ là vị vua tất cả hình dáng, dung mạo vô cùng khác người: “Trán cao, mắt rồng, tay lâu năm quá gối, hữu hiệu thần võ” (Đại Việt sử ký toàn thư); “vua tất cả xương trán nổi lên như mặt trời, ấy là dáng vẻ mặt của bậc thiên tử” (Đại Việt sử lược).
Lý Thánh Tông anh minh sáng sủa suốt, trị nước tài tía nhưng về đường nhỏ cái, các phi tần trong hậu cung chỉ sinh phụ nữ mà không sinh được người con trai nào mang lại vua. Sử chép rằng vua vẫn đi các đình miếu để ước khấn mà lại không hiệu nghiệm, trong một lượt đi lễ, ông đã chạm chán một cô nàng hái dâu bao gồm nhan sắc xinh đẹp, trí thông minh thông minh mới đón vào cung ban hiệu là Ỷ Lan, sách Đại Việt sử ký kết toàn thư viết: “Tục truyền rằng vua đi thờ khấn cầu tự chưa thấy hiệu nghiệm bắt đầu đi khắp các chùa quán. Xe vua đi cho đâu, nhỏ trai đàn bà đổ xô cho xem ko ngớt, duy chỉ có một người con gái hái dâu cứ đứng tựa vào vết mờ do bụi cỏ lan. Vua trông thấy new đưa vào cung, được vua yêu, phong làm Ỷ Lan phu nhân”.
Ỷ Lan vào cung một thời gian nhưng vẫn chưa có mang, cần cũng thường hay phải đi lễ chùa mong tự; Lý Thánh Tông còn sai các quan lại đi khắp nơi cầu trời khấn Phật ban cho vua mụn bé trai, một trong số đó là Nội quan liêu (Thái giám) Nguyễn Bông – tín đồ mà về sau đã đầu bầu thác hóa thành con vua. Sách Đại Việt sử ký kết toàn thư mang đến hay: “Bấy tiếng vua xuân thu đang nhiều, tuổi 40 mà chưa có con trai nối dõi, sai chi hội hậu nhân Nguyễn Bông làm cho lễ mong tự ở miếu Thánh Chúa, cho sau Ỷ Lan phu nhân bao gồm mang, sinh thái xanh tử Càn Đức, tức là Nhân Tông… Vua ao ước có nhỏ trai, sai Bông mang hương đảo ở chùa Thánh Chúa. đơn vị sư dạy mang đến Bông thuật đầu bầu thác hóa, Bông nghe theo. Việc phát giác, mang chém Bông ngơi nghỉ trước cửa chùa. Tín đồ sau call chỗ ấy là Đồng Bông. Miếu ở buôn bản Dịch Vọng, thị xã Từ Liêm”. Ngôi chùa Thánh Chúa nay thuộc địa phận phường Dịch Vọng Hậu, quận cầu Giấy, Hà Nội.
Trong tập “Lý triều đệ tam Hoàng thái hậu cổ lục thần tích quốc ngữ diễn ca văn” viết về việc tích Ỷ Lan ghi chép tương tự, nhưng chi tiết hơn: lúc Ỷ Lan đang vào cung, vua sai Thái giám Nguyễn Bông đi mong tự. Ông này bèn mang đến chùa Thánh Chúa gặp nhà sư Đại Điên. Công ty sư bày kế cho Nguyễn Bông đầu thai để kiếp sau được gia công hoàng đế. Về bên cung, Nguyễn Bông rình trộm Ỷ Lan tắm bị tóm gọn gặp, xử tội chém. Sau đó, Ỷ Lan có thai, đầy đủ tháng sinh được con trai là Lý Càn Đức.
Sau lúc Nguyễn Bông bị giết, một tối vua Lý Thánh Tông gồm một niềm mơ ước kỳ lạ, sách Đại Việt sử lược ghi rằng: “Vua mộng thấy tiên ông bế một đứa bé nhỏ trai trao cho, khi mới ngủ dậy vua bảo rằng: Hẳn là gồm điều xuất sắc lành đây, ta sẽ sở hữu được hoàng tử nối ngôi. Cùng hôm ấy thần phi bọn họ Lê thấy trong trái tim xốn xang, thụ thai đúng 14 mon rồi sinh”.
Được phong làm Thái tử nhanh chóng nhất
Thái tử hoặc tương đối đầy đủ hơn là Đông cung hoàng thái tử là địa chỉ dành cho người nối nghiệp, tín đồ sẽ trở nên vị vua vào tương lai. Việc sắc phong lập ngôi vị Thái tử của các triều đại đa số dành cho người con cả, nhưng bao gồm trường hợp tín đồ được chắt lọc kế vị lại là nhỏ thứ của vua, bằng hữu vua hoặc con cháu vua; mặc dù nhiên phần nhiều việc nhan sắc lập ngôi vị Thái tử thường được cân nặng nhắc, tính toán, lựa chọn rất kỹ càng và thậm chí còn trải sang một thời gian theo dõi, test thách.
Đối cùng với Lý Càn Đức (sau là Lý Nhân Tông), đó là người được phong có tác dụng thái tử sớm nhất, ông sinh tiếng Hợi vào tối 25 tháng giêng năm Bính Ngọ (1066), vua thân phụ Lý Thánh Tông khôn cùng đỗi vui mừng, ngay sáng sau đã lập làm thái tử, đổi niên hiệu, đại xá thiên hạ. Sử chép: “Bính Ngọ,
Sách Đại Việt sử cam kết tiền biên ghi lời khen của sử thần Ngô Sĩ Liên về câu hỏi sắc lập Thái tử sớm như sau: “Thái tử là căn bản của nước, ko lập sớm ko được. Kinh Xuân thu chép: “Con là Đồng sinh” ý cũng bởi vì đó. Vua tuổi đã cao, may nhưng sinh hoàng tử, mừng vui bội phần, gấp lập làm cho hoàng thái tử, đại xá thiên hạ, để yên lòng hy vọng mỏi của muôn dân là đề nghị lắm”.
Ở ngôi vua thọ nhất, đặt các niên hiệu nhất
Lý Nhân Tông là vị vua làm việc ngôi lâu tuyệt nhất trong lịch sử dân tộc các vương triều phong kiến Việt Nam, ông đăng quang tháng giêng năm Nhâm Tý (1072) bắt đầu 7 tuổi, làm vua cho tháng 12 năm Đinh mùi (1127 thì mất, nghỉ ngơi ngôi 55 năm.
Trong thời gian trị vày của mình, Lý Nhân Tông đang đặt tổng số 8 niên hiệu và là vị vua đặt những niên hiệu nhất. Ý nghĩa và các niên hiệu đó gồm có:
1. Thái Ninh (1072-1076) nghĩa là trần giới được an ninh cực lạc.2. Anh Vũ Chiêu chiến thắng (1076-1084) nghĩa là vũ lực hùng bạo dạn đem lại thành công rực rỡ.3. Quảng Hựu (1085-1092) nghĩa là sự việc phù hộ tỏa khắp rộng khắp.4. Hội Phong (1092-1100) nghĩa là sự hội tụ phong phú.5. Long Phù (1101-1109) tức là điềm rồng xuất hiện báo hiệu sự phù trợ tốt đẹp.6. Hội Tường Ðại Khánh (1110-1119) tức là hội tụ những điều xuất sắc lành lớn.7. Thiên Phù Duệ Vũ (1120-1126) tức là Trời phù giúp để sở hữu võ công rực rỡ.8. Thiên Phù Khánh lâu (1127) nghĩa là Trời phù trợ của vua được hưởng thọ.
Thông thường các vị vua đặt niên hiệu chỉ tất cả 2 chữ, nhưng một vài vua thời Lý – Trần đặt niên hiệu dài đến 4 chữ, cùng Lý Nhân Tông là vị vua có không ít niên hiệu nhiều năm nhất, trong các 8 niên hiệu của ông thì có đến 5 niên hiệu tất cả 4 chữ, kia là: Anh Vũ Chiêu Thắng, Long Phù Nguyên Hóa, Hội Tường Đại Khánh, Thiên Phù Duệ Vũ, Thiên Phù Khánh Thọ.
Sắc lập phi tần sớm nhất
Thông thường dù là vua quan hay dân chúng, đến 16 tuổi mới tính chuyện lập gia thất, riêng với đế vương thì chuyện này siêu hệ trọng, người thiếu phụ được tuyển chọn vào cung phải đáp ứng nhu cầu nhiều điều kiện, bạn được lập có tác dụng Hoàng hậu, Qúy phi lại càng yêu cầu vượt trội hơn những người khác về đức hạnh, tài năng.
Ít ai hay, Lý Nhân Tông lại là vị vua sắc đẹp lập Hoàng hậu sớm nhất trong kế hoạch sử. Mon giêng năm Nhâm Tý (1072), sau khi vua phụ vương là Lý Thánh Tông băng hà, ông được quần thần tôn lên ngôi hoàng đế khi ấy mới 6 tuổi với điều đặc biệt lý thú là một trong những việc cơ mà Lý Nhân Tông làm cho ngay sau khoản thời gian lên ngôi đó là lấy vợ.
Chính sử không nói đến việc tuyển mỹ nhân để vào cung trong thời hạn Nhâm Tý (1072), riêng bao gồm sách Đại Việt sử lược mang lại hay thời điểm cuối năm đó, Lý Nhân Tông “lập hai bà Hoàng hậu”.
Không rõ hai cô gái này xuất thân từ chốn dân gian hay con cháu các đại thần trong triều, tuy thế chuyện một vị vua con nít mà đã mang vợ, lại lập ngay tắp lự một thời gian hai người làm vợ thì xét trong lịch sử, Lý Nhân Tông là nhà vua lấy vợ nhanh nhất có thể và là vị vua nhan sắc lập vợ cũng sớm nhất.
Cuộc ra quân Bắc phạt lớn nhất
Nước ta nằm ở vị trí phương nam, nơi đất đai màu mỡ trù phú, rừng vàng hải dương bạc, chim hay thú hiếm, lại sở hữu vị trí địa lý dễ dàng trên con đường giao giữ từ bắc xuống nam, từ đông sang tây, từ đất liền ra biển khơi cả. Cũng chính vì vậy đang trở thành nơi nhòm ngó, thèm thuồng của các thế lực ngoại bang đầy ước mơ hết cố gắng kỷ này đến cầm cố kỷ khác, trong các số ấy có các triều đại phong kiến phương bắc. Bởi thế “cái tiếng đa dạng ấy đồn ra đi nên trung quốc lúc nào cũng nghĩ phương pháp chiếm tổ quốc mình, đặt làm quận huyện để kẻ thống trị đã từ tương đối lâu rồi. Lúc chưa lấy được thì nghĩ cách để lấy, lúc đã đưa được rồi thì không chịu chi ra nữa” (Lịch triều hiến chương các loại chí).
Từ cầm kỷ thứ X nước ta bước vào thời kỳ độc lập tự chủ lâu dài hơn nhưng luôn bị đe dọa bởi nguy cơ tiềm ẩn xâm lược từ bỏ phương bắc, không những cảnh giác đề phòng mà những lần ông cha họ đã chủ động ra quân Bắc phạt không hẳn để chỉ chiếm đất, giành dân mà để răn đe, có tác dụng nhụt hoài bão của giặc và tôn vinh sức mạnh của mình. Trong số trận ra quân ấy, cuộc Bắc phạt bên dưới thời Lý Nhân Tông là lớn nhất và nổi tiếng nhất trong lịch sử dân tộc Việt Nam.
Cuối năm Ất Mão (1075) thái úy Lý hay Kiệt triển khai “tiên phát chế nhân” (ra tay trước để tương khắc và chế ngự người) chỉ đạo hơn 10 vạn quân phân tách làm hai tuyến đường thủy bộ ồ ạt tiến đánh vào Khâm Châu, Liêm Châu, Ung Châu tàn phá thành trì cùng với nhiều kho tàng khí giới, lương thảo, các cơ sở quân sự của phòng Tống rồi rút về, thu được thắng lợi quan trọng về cả thiết yếu trị, quân sự. Sách Việt sử tiêu án của Ngô Thì Sĩ ca tụng rằng: “Đường đường thiết yếu chính mang quân vào nước người, khi đánh không người nào địch nổi, lúc kéo quân về không người nào dám xua đuổi theo, như trận đấu Ung, Liêm này thật là đệ tuyệt nhất võ công. Từ bỏ đấy nước Tàu không đủ can đảm coi thường bọn chúng ta, đến các đồ cống, hiệ tượng thư từ không dám hà trách, chỉ sợ lại ra đời hiềm khích”.
Ngoài những chiếc nhất nói trên, Lý Nhân Tông còn những cái nhất khác như: Là vị vua mở khoa thi sớm nhất để tuyển chọn fan tài vấp ngã làm quan lại cho máy bộ chính quyền, sửa chữa thay thế lệ tiến cử và tiếp giáp hạch trước đó. Khoa thi trước tiên này được tổ chức triển khai vào năm Ất Mão (1075) call là khoa Tam trường, đem đỗ những người dân học rộng, am hiểu kinh sử do vậy cố gắng khoa thi đó còn gọi là khoa Minh kinh chưng học.
Ông sinh ngày 25 tháng giêng năm Bính Ngọ (1066), mất ngày 12 mon 12 năm Đinh mùi hương (1127), thọ 61 tuổi, là giữa những vị vua bao gồm tuổi thọ cao và là vua lâu nhất trong những các vua triều Lý.
Lý Nhân Tông là vị vua sớm nhất trong lịch sử dân tộc cho ban chiếu cầu tiếng nói thẳng, tờ chiếu này được vua chào làng vào tháng bốn năm Bính Thìn (1076)…
Có thể nói trong thời hạn trị bởi vì của mình, Lý Nhân Tông đã tiến hành nhiều vận động tích cực, đưa Đại Việt trở lên trên cường thịnh, đời sống nhân dân ấm no, làng mạc hội ổn định định. Sách Đại Việt sử ký kết toàn thư sử dụng nhiều Lý Nhân Tông là fan “trí tuệ hiếu nhân, nước khủng thì sợ, nước nhỏ thì mến; thần góp đỡ, bạn ứng theo, thông âm luật, chế khúc hát, quần chúng. # giàu đông, mình bắt buộc thái bình, là vua xuất sắc của triều Lý”.
Trong Việt giám thông khảo tổng luận cũng mệnh danh Lý Nhân Tông là fan “nhân hiếu, bao gồm tiếng đức tốt, trọng kén chọn danh thần, để khoa thi Tiến sĩ, tất cả quan hầu khiếp Diên, xuống chiếu mở con đường nói, cầu bạn hiền, nghe lời can, nhẹ thuế khóa, ít lao dịch cho nên vì thế tự tận hưởng cõi thái bình, khôn cùng mực phải giàu thịnh, đáng call là bậc vua giỏi ở lúc thừa bình vậy”.
