Nhà minh

     

Mặc dù tất cả chút trở ngại do Tổng binh Chu Năng mất vào đầu tháng 10, nhưng Tân thành hầu Trương Phụ lên thay thế, tiếp tục chuẩn bị cho planer hành quân xâm chiếm An Nam ở trong nhà Minh:

Bảy ngày sau khi Chu Năng mất, Trương Phụ điều binh từ Bằng Tường, vượt ải nam giới Quan xâm lược nước ta. Sau khoản thời gian chiếm Ải Lưu; Phụ thừa lệnh Minh Thái Tông, công bố tờ hịch gồm trăng tròn điều kết tội cha con Hồ Quí Ly; việc làm này tạo ảnh hưởng trọng tâm lý rất mạnh, vì lòng người lúc bấy giờ không có cảm tình với chế độ nhà Hồ:

Giặc bọn họ Lê làm thịt vua, bạo ngược cùng với dân, tội mập như biển.’

Rồi sai Đô đốc Đồng tri Hàn Quan đóng quân tại quan lại ải; đôn đốc quan liêu binh các xứ trên tỉnh Quảng Tây vận lương, sửa đường, chặt cây có tác dụng cầu. Lệnh du binh trinh sát, sai đàn Ưng Dương Dương tướng mạo quân Đô đốc Thiêm sự Lữ Nghị mang đạo quân chi phí tiêu đến Ải Lưu. Chỗ này lực lượng giặc hơn 3 vạn tên nhờ vào núi đóng góp trại, đào hào đắp lũy; chúng phun tên độc, lăn đá, chặt cây cố gắng thủ. Lữ Nghị đốc quân tiến công, cần sử dụng thuẩn nhằm che, xông lên; chém 40 thủ cấp, bắt sống hơn 60 tên, số còn sót lại bỏ chạy. Đại quân thừa ải, rồi mang lại binh chiếm giữ. Trương Phụ lãnh ý Thiên tử, truyền hịch mang lại quan lại cùng quân dân An phái nam như sau:

‘An nam kề cận Trung Quốc, từ khi Hoàng khảo Thái tổ hoàng đế lãnh mệnh trời thống nhất đất nước, vương vãi nước này là trằn Nhật Khuê qui thuận trước tiên; được phong tước đoạt ban ân, đời đời truyền cho bé cháu. Rồi nghịch tặc, phụ vương con Lê Quí Ly làm đại thần phụ chính, siêng quyền phản bội phúc, giết chúa soán ngôi. Quí Ly thay tên họ là Hồ độc nhất Nguyên, con Lê Thương đổi là hồ Đê; mạo kết hôn nhân gia đình với họ Trần để thừa cơ tạo uy phúc, giết thịt chúa hãm sợ suốt cả nhà; lăng loàn tàn nhẫn khắp nước, mang lại thảo mộc cầm thú cũng không được yên, trời khu đất quỉ thần đều thông thường lòng giận dữ.

Bạn đang xem: Nhà minh

Lúc hoàng thượng mới lên ngôi, vốn rộng lớn lòng bịn rịn kẻ xa xôi. Cha con giặc họ Lê bèn rắp mưu gian, không đúng sứ mang lại triều đình tâu rằng: bé cháu chúng ta Trần đã hết, y là cháu ngoại, xin tạm bợ quyền vấn đề nước. Triều đình vốn cả tin cho là có lòng thành, bắt buộc không nghĩ là dối trá. Rồi người cháu của vương An phái mạnh bị bách bức, chạy trốn sang trọng Lão Qua, đến kinh sư tố cáo tội ác; ban sơ triều đình chưa tin, sau nhân Sứ thần An Nam biết được đó là sự việc thực, luôn ghi nhớ chủ cũ, vui bi thảm lẫn lộn, tìm cách ủy lạo; Thiên tử bèn ban tỷ thư,<3> định hưng binh thảo phạt. Phụ vương con giặc bọn họ Lê biết quốc chúa hiện tại còn, lại lo thiên binh sắp tru phạt, đề nghị sai Sứ xin tha tội và gian sảo xin đón về nước để tôn vinh làm vua.

Triều đình vẫn tin với không nghi, làm lơ tội cũ, khen là biết thay đổi mới; rồi chấp nhận lời xin, không đúng Sứ giả với 5000 quân hộ vệ trở về nước. Nhưng thân phụ con bên họ Lê rắp mưu khiến họa, cần sử dụng quân mai phục ngăn chặn lại Thiên binh, cản trở Thiên sứ, bắt giết cháu của viên Quốc vương vãi xưa. Sứ thần về tâu, Thiên tử hết sức giận dữ, bèn không đúng tướng sở hữu 80 vạn quân tiễu trừ nghịch tặc. Phàm đạo quân trừ bạo, đề xuất kê rõ ràng mọi tội lỗi:

Cha bé Lê Quí Ly nhì lần giết mổ Quốc vương An nam giới để chiếm phần nước này, chính là tội sản phẩm công nghệ nhất.Chúng giết mổ sạch bé cháu đơn vị Trần, tội thứ hai.Không tuân thủ theo đúng lịch chính Sóc của triều đình, tiếm điện thoại tư vấn tên nước Đại Ngu, xưng càn tôn hiệu kỷ nguyên là Nguyên Thánh; tội sản phẩm công nghệ ba.Xem người trong nước như cừu thù, đặt hình pháp tàn bạo giết kẻ vô tội, vơ vét thuế má, trưng thu phiền hà; tách bóc lột không xong xuôi khiến dân đói khổ, hoặc bị tiêu diệt vùi nơi ngòi rãnh, hoặc bỏ trốn chỗ tha phương; tội thứ tư.Chúng vốn chúng ta Lê, phản nghịch tổ tông trở qua họ khác; tội vật dụng năm.Lấy cớ bà nhỏ với chúng ta Trần, xưng tạm thời quyền quốc sự để lừa dối triều đình; tội lắp thêm sáu.Nghe tin cháu Quốc vương cũ tại kinh sư, giả trá xin đem lại nước để tôn lên làm vua. Triều đình bỏ qua mất lỗi cũ, đồng ý lời xin; rồi đồ mưu gian, chống cự Thiên binh, cản ngăn Thiên sứ; tội máy bảy.Cháu Quốc vương vãi An nam bị bức bách trốn tránh, trải qua nguy khốn trăm phần chết một phần sống; được chúa thượng thương xót bốn cấp và cho hộ tống về nước. Thân phụ con giặc bọn họ Lê đo đắn cảm động hối hận hận, bèn dẫn dụ để giết. Việc làm nghịch cùng với trời, tiêu diệt đạo lý; tội lắp thêm tám.Châu Ninh Viễn đời đời triều cống Trung Quốc. Giặc họ Lê cậy dạn dĩ chiếm 7 trại; rồi kẻ thống trị dân chúng, giết cả nam lẫn nữ; tội lắp thêm chín.Giết rể của Thổ quan tiền Đèo mèo Hãn là Đèo Mãnh Mạn; bắt đàn bà y để dễ bề sai khiến, đòi hấp thụ tiền, phục dịch trăm thứ; tội đồ vật mười. Uy hà hiếp bức bách Thổ quan lại phục dịch, phát binh bắt bớ di dân khiến họ sợ yêu cầu bỏ trốn; tội thiết bị mười một.Xâm chỉ chiếm đất trực thuộc phủ tư Minh, Lộc Châu, Tây Bình Châu, trại Vĩnh Bình. Triều đình không nên sứ đòi lại, thì dùng lời lẽ chống chế, chỉ trả lại không đến hai hoặc bố phần mười; tội đồ vật mười hai.Sau lúc trả đất, lại sai vật dụng đảng đến giật giết mệnh quan liêu của triều đình tại châu Tây Bình, cùng mưu cướp phá trên tỉnh Quảng Tây; tội sản phẩm mười ba.Trong cơ hội Quốc vương vãi Chiêm Thành là Chiêm bố Ðích lại đang tiếp tục lo vấn đề tang cha, bèn có quân đến đánh các đất phương pháp Liệt, châu cũ của Chiêm Thành; tội sản phẩm mười bốn.Lại tấn công 4 châu của Chiêm Thành tại phiên bản Đạt Lang Bạch Hắc, chiếm bắt dân chúng và súc vật; tội thiết bị mười lăm.Lại sở hữu quân cho Chiêm Thành, bắt rộng 100 nhỏ voi, cùng chiếm những đất Chiêm Sa, Ly Nha; tội máy mười sáu.Chiêm Thành vẫn là Phiên thần của Trung Quốc, thừa nhận ấn chương phẩm phục của triều đình. Giặc chúng ta Lê lại từ bỏ chế ấn mạ quà bạc, cửu chương, phẩm phục, dây mang ngọc nhằm ép ban cho; tội thứ mười bảy.

Xem thêm: Bá Nghiệp Xuân Thu Truyền Kỳ, Bá Nghiệp Xuân Thu Bất Ngờ Mở Cửa Sáng Nay

Quốc vương Chiêm Thành chỉ tôn kính nhà Minh, không tôn trọng An Nam. Vì lý do này nên một năm hai lần, với binh mang đến đánh; tội thứ mười tám.Thiên sứ thuộc sứ Chiêm Thành mang đến nước này. Giặc họ Lê dùng binh cướp tại bến cảng Thi Côn nề hà ; tội thiết bị mười chín.Triều cống china không cần sử dụng Bồi thần. Sai phần lớn tội nhân giả mạo làm quan lại chức đi sứ, cách biểu hiện khinh mạn bất kính; tội đồ vật hai mươi.

Đó là gần như tội lớn, kỳ dư không cần nói thêm; chỉ riêng phụ vương con công ty họ Lê không tuân theo đạo quân thần vẫn là tội phạm nhân trời, quan tâm lý cần thiết dung được. Dân vào nước lâm vào cảnh hà khắc, độc hại chất chứa từ thời điểm năm này mang lại năm khác, tình cảnh thực đáng buồn xót. Thiên binh đến để cứu giúp dân bị khốn khổ, phục sinh con con cháu họ Trần, buộc phải đã nghiêm sức các tướng sĩ mảy may cũng ko được xâm phạm; phần lớn nơi trải qua mọi bạn nên yên ổn như thường, đừng nên nghi ngờ sợ hãi. Phần lớn kẻ bị uy hà hiếp ra làm quan vẫn được giữ lại yên chức vụ, không bị bắt tội. Nếu cùng với kẻ ác đúng theo mưu; nay biết lỗi lầm, sửa theo điều thuận, được đồng ý cho thay đổi và vẫn duy trì quan chức như cũ. Những người dân tại nước khác mang đến kinh doanh bán buôn tại An Nam, hoặc bị câu lưu, hãy đến cửa ải tự trình diễn để được hộ tống trở về nước; đều kẻ mong muốn lưu lại buôn bán, cũng được chấp thuận. Nếu vị dân nước này làm cho phúc, bắt sinh sống được phụ vương con giặc bọn họ Lê mang về cửa quân sẽ tiến hành ban tước đoạt hậu thưởng. Kẻ dám hôn mê bất tuân, theo ác cự mệnh, Thiên binh một đợt hươi qua lên, đang quét sạch mát không nhằm sót. Đợi ngày cha con Lê Quí Ly bị bắt, đã hội họp bách quan, tướng, lại, kỳ lão trong nước tuyển cầu bé cháu công ty Trần, nối lại vương vãi tước, rửa sạch mối oan khiên vùi xuống đất, cởi vứt sự lũ áp quấy rầy trong nước, bên trên xứng với lòng nhân của Hoàng thượng, dưới đáp ứng nhu cầu được nguyện vọng của những ngươi.” (Minh Thực Lục quan hệ Trung Quốc Việt Nam, tập 1, trang 235)

Toàn Thư ghi rằng bọn Phụ, Thạnh chép văn bản vào những tấm ván thả trôi theo dòng sông, quan tiền quân ta đọc, vốn ghét sự hà khắc của nhà Hồ, mang đến là đúng bắt buộc không còn lòng dạ chiến đấu:

Trước đó, công ty Minh không đúng Thái tử thái phó Thành quốc công Chu Năng làm tổng binh treo ấn Chinh Di tướng quân đem quân thôn tính phương Nam. Năng mang lại phủ thái bình ở Quảng Tây thì chết. Trước đó Năng đã làm cho bảng văn kể tội bọn họ Hồ, rêu rao là tìm tín đồ họ è cho phục sinh lại vương tước. Đến đây, lũ Phụ, Thạnh viết lời bảng văn ấy vào các mảnh mộc thả theo dòng. Những quân người nào trông thấy thì cho là đúng như lời trong bảng, hơn nữa lại thù ghét chính sự hà khắc của chúng ta Hồ, không còn bụng dạ hành động nữa Toàn Thư, Bản Kỷ, quyển 8.

Bốn ngày sau đại quân Trương Phụ tiến tới Cần Trạm, tức vùng Kép phía bắc tỉnh Bắc Giang; tại đây phân tách một cánh nhỏ, vượt sông Cầu, mang đến toán tiền tiêu đến tận Gia Lâm, Bắc Ninh. Riêng đại quân theo hướng tây đến Phúc Yên, Vĩnh Phúc, liên lạc với đạo quân Mộc Thạnh, cùng nhân dịp tiếp xúc với bọn Mạc Thúy ra hàng; bọn này lập công, chỉ điểm nội bộ quân tình nhà Hồ:

‘Giặc phụ thuộc Đông Đô, Tây Đô; cùng sự hiểm trở của những sông Tuyên, sông Thao, sông Đà, sông Phú Lương. Đường huyết mạch từ lấp Tam Giang, qua bờ phía nam sông Đà, núi Tản Viên, cho phía phái mạnh sông Phú Lương, qua sông Ninh đi quý phái phía đông. Lại tự bờ bắc sông Phú Lương theo sông Hải Triều , sông Hy, sông Ma Lao cho Bàn Than, núi Khốn Mai, dọc sông xây đồn. Ải Đa Bang<4> cho xây thêm thành đất, đồn trại nối tiếp liên hoàn dài hơn nữa 900 dặm; bắt hết dân các châu tại Giang Bắc trên 200 vạn, gồm nam phụ lão ấu vào, để trợ thanh thế. Phía phái mạnh sông Phú Lương rất nhiều đóng cọc gỗ; tập trung các thuyền bè trong vũng nước đằng sau cọc, các cửa sông cũng đóng góp cọc gỗ để ngừa công kích. Giặc phòng bị nghiêm nhặt trên Đông Đô, thường xuyên bày voi trận, nô lệ dọc thành; rêu rao đông đến 700 vạn.”

Quân ta thiết quân luật tại bờ phía bắc nhằm đợi; mặc dù giặc sợ hãi không ước ao vượt sông, chỉ mong mỏi giữ hiểm để triển khai nản lòng quân, nên ta mang đến chuyển quân từ thị trấn Tân Phúc đến chợ Cá Chiêu, châu Tam Đái<5> đóng thuyền để chuẩn bị tiến công. (Minh Thực Lục quan lại hệ Trung Quốc Việt Nam, tập 1, trang 240)

Toàn Thư mang lại biết thêm, bọn Mạc Thúy bất mãn với nhà Hồ, đón quân Minh xin hàng, sau đó chúng được trọng dụng:

Bọn Mạc Địch, Mạc Thúy, Mạc Viễn cùng Nguyễn Huân mạo nhận là chúng ta Mạc đông đảo là hầu hết kẻ bất đắc chí, đón sản phẩm quân Minh, người Minh hầu như trao đến quan chức. Sau Thúy làm đến tham chính; Địch làm cho đến chỉ huy sứ; Viễn làm đến diêm vận sứ; Huân làm đến bố chính.” Toàn Thư, Bản Kỷ, quyển 8.

Lúc này tình thế nằm vào giai đoạn quyết liệt, Minh Thái Tông cổ động tướng sĩ, lệnh chủ tướng ghi công, hứa hậu thưởng lúc khải hoàn:

Vào tháng mười một tình hình ở thế dằng co, Minh Thái Tông sợ mắc vào kế trì hoãn của kẻ địch, nên thúc giục ra tay gấp, mong đánh dẹp xong vào tháng hai năm sau:

 ‘Nghe rằng quân bây giờ đang giằng co với giặc, ý thiết bị của chúng là mong muốn trì hoãn để đợi chướng lệ gây khó khăn khăn. Hãy phá mưu này ngay, nhằm tháng 2 năm sau dẹp giặc ban sư.” (Minh Thực Lục quan tiền hệ Trung Quốc Việt Nam, tập 1, trang 244)

Toàn Thư chép vào đầu tháng chạp <1407> quân Minh chiếm được bờ sông Mộc Hoàn ; tướng Hồ Xạ phải rút quân về phía phái nam sông . Mấy ngày sau, quân Minh có thuyền vượt sông tại hạ lưu, bị thua; những thương hiệu rút lui bị tử tội, yêu cầu chúng phải liều chết cố đánh:

Tháng 12, ngày mồng 2, bạn Minh chiếm được Việt Trì, bờ sông Mộc Hoàn và địa điểm đóng cọc nghỉ ngơi sông Bạch Hạc. Tướng chỉ đạo quân Tả Thánh Dực hồ nước Xạ không giữ nổi, cần dời mặt hàng trận sang phía nam sông Cái.

Đêm mồng 7, người Minh mang lại khiêng thuyền ra bờ phía bắc kho bãi sông Thiên Mạc . Tướng mạo quân è cổ Đĩnh đánh bại quân Minh. Tướng Minh đem những tên bay lui thi tiến quân lệnh, lính tráng chúng liều chết chũm đánh, từ bỏ nguyện lập công Toàn Thư, Bản Kỷ, quyển 8.

Tại vùng Lâm Thao đối lũy với thành Đa Bang, đại quân Trương Phụ tấn công, làm cầu phao qua sông. Cùng lúc, không nên Thiêm sự Chu Vinh sở hữu quân khiêu khích vùng hạ giữ để đánh lừa:

Trước kia quan Tổng binh bàn định đến quân thừa sông tại thượng lưu, bèn không đúng quân kỵ hốt nhiên nhập phía hạ lưu bí quyết 18 dặm. Quân giải pháp sông đối lập với giặc. Suốt ngày liên tục tăng quân để tiến công lừa, lại mua thuyền bè trả bộ mong mỏi vượt sông. Giặc với binh vượt sông để đoạt thuyền bè, bị bọn Chu Vinh tiến công tan.” (Minh Thực Lục quan tiền hệ Trung Quốc Việt Nam, tập 1, trang 244)

Trước không còn Trương Phụ cho Cao Sĩ Văn thuộc thủy quân lưu tại cửa sông chợ Cá Chiêu, để sẵn sàng chuẩn bị tiếp ứng cho Chu Vinh tại gia Lâm; riêng biệt đích thân đốc suất đại quân thuộc Phó tướng quân Tây bình hầu Mộc Thạnh phối kết hợp tấn công . Tại phía trên giặc làm cho hàng rào ra mang lại tận bờ sông, còn ngay bên dưới thành Đa Bang thì đất bằng có thể trú quân. Tuy nhiên thành khu đất xây cao dốc, bên dưới thành đào hào sâu, trong hào sắp xếp chông tre dày đặc, không tính hào có rất nhiều hố ngầm cắn chông để triển khai cạm bẩy người, ngựa. Bên trên thành chống bị nghiêm nhặt, giặc đông như kiến.

Sau khi đã hoàn tất dụng cụ đánh thành, bèn hạ lệnh vào quân rằng:

 ‘Giặc chỉ phụ thuộc thành này nhưng thôi; cánh mày râu báo đền quốc gia, công danh và sự nghiệp chính tại nơi này, ai leo lên trước không kể cung cấp bực cao thấp, lập tức được thăng thưởng.’

Do đó đấu sĩ đều hăng hái liều mình. Ngày này bọn Trương Phụ hội ý phân công tại bến bãi cát, Phụ tấn công thành phía tây nam, Thạnh đánh thành phía đông nam. Sau thời điểm phân công xong, sai một số trong những tướng sĩ nhắm cách mục tiêu định đánh khoảng 1 dặm, sẵn sàng dụng chũm để công thành gấp. Tối hôm đó dập tắt lửa, hẹn đấu sĩ đến giờ trèo thành bắt đầu nổi lửa thổi tù đọng và làm cho hiệu lệnh. Vào canh tư, Phụ sai Đô đốc Thiêm sự Hoàng Trung lặng lẽ mang cách thức vượt hào đến tây nam thành, cần sử dụng thang mây<6> dựa vào thành. Đô chỉ huy Thái Phúc leo lên trước, cần sử dụng dao chém loạn xạ, bầy giặc kinh hoảng la báo động, trên thành lửa sáng sủa rực, giờ kèn, tù với huyên náo. Bên dưới thành quân sĩ hăng hái liều mình leo tiếp, bọn giặc gớm hoàng ko kịp trở tay, gạch men đá thương hiệu đạn ko tung ra được, vội khiêu vũ xuống thành bỏ chạy.

Quân ta tiến vào thành, tướng mạo giặc từ thành nội dàn trận tiếp chiến, xua voi đến đi trước. Phụ không đúng Du kích tướng tá quân Chu Quảng xua kỵ binh bít hình nộm sư tử để chống voi, đàn Thần cơ tướng quân La Văn đột kích thần cơ yểm trợ. Voi sợ sệt, lại bị thương vì chưng tên đạn cần chạy lui vào chổ giặc tụ tập, kiến bầy chúng hồi hộp tan rã. Quan quân đuổi dài; giết đàn tướng giặc Lương Dân Hiến; Thái Bá Nhạc; tầm nã kích mang lại núi Tản Viên, giặc dẫm đạp cho nhau hoặc bị giết thịt không kể xiết; thu 12 thớt voi, còn khí giới đếm ko xuể.” (Minh Thực Lục quan tiền hệ Trung Quốc Việt Nam, tập 1, trang 244).

Sáng ngày 12, tín đồ Minh là Trương Phụ dẫn đô đốc Hoàng Trung, đô chỉ đạo Thái Phúc tấn công phía tây bắc thành Đa Bang. Mộc Thạnh dẫn lũ đề đốc trần Tuấn, đánh phía đông nam giới thành. Xác chết chất cao ngang với thành mà giặc vẫn tiến đánh, không tên làm sao dám giới hạn lại. đàn Nguyễn Tông Đỗ, tướng chỉ huy quân Thiên trường đào thành cho voi ra. Người Minh dùng hỏa tiễn phun voi. Voi lui lại, fan Minh theo voi tiến công vào. Thành ngay lập tức bị hạ. Các quân sống dọc sông gần như tan vỡ, lui giữ lại Hoàng Giang hạ giữ sông Hồng.” Toàn Thư, Bản Kỷ, quyển 8.

—————–

<1> Long Châu: vị trí gần biên giới Việt Nam, nay thuộc huyện Long Châu, Sùng Tả thị, tỉnh Quảng Tây.

<2> bằng Tường: nay ở trong huyện bởi Tường, tỉnh Quảng Tây, giáp ải phái mạnh Quan.

<3> Tỷ thư: Thư của vua tất cả đóng vết ấn tỷ.

<4> Theo Cương Mục địa chỉ thành Đa Bang tại xóm Cổ Pháp, thị trấn Tiên Phong, tỉnh đánh Tây. Theo Đất nước Việt nam qua các đời (tác giả Đào Duy Anh) hiện giờ là huyện Quảng Oai, tỉnh Hà Tây.

<5> Theo Đất nước Việt nam qua các đời, châu Tam Đái gồm một trong những phần tỉnh Vĩnh Phúc với Phú Thọ hiện tại nay, nằm giửa hai sông Hồng với Lô.

<6> Thang mây tức vân thê, là một số loại thang xếp ném lên bệ, bệ được gắn thêm 6 bánh xe nhằm tiện di chuyển. Lúc thang dựng và ráp phụ thuộc vào trục trực tiếp đứng cùng với bệ, nên có thể leo lên trường đoản cú bệ nhằm quan giáp trong thành, cũng rất có thể dựa vào thành nhằm trèo vào. Vì thang nhích cao hơn mây nên gọi là vân thê.