Nhà minh

Đó là gần như tội lớn, kỳ dư không cần nói thêm; chỉ riêng phụ vương con công ty họ Lê không tuân theo đạo quân thần vẫn là tội phạm nhân trời, quan tâm lý cần thiết dung được. Dân vào nước lâm vào cảnh hà khắc, độc hại chất chứa từ thời điểm năm này mang lại năm khác, tình cảnh thực đáng buồn xót. Thiên binh đến để cứu giúp dân bị khốn khổ, phục sinh con con cháu họ Trần, buộc phải đã nghiêm sức các tướng sĩ mảy may cũng ko được xâm phạm; phần lớn nơi trải qua mọi bạn nên yên ổn như thường, đừng nên nghi ngờ sợ hãi. Phần lớn kẻ bị uy hà hiếp ra làm quan vẫn được giữ lại yên chức vụ, không bị bắt tội. Nếu cùng với kẻ ác đúng theo mưu; nay biết lỗi lầm, sửa theo điều thuận, được đồng ý cho thay đổi và vẫn duy trì quan chức như cũ. Những người dân tại nước khác mang đến kinh doanh bán buôn tại An Nam, hoặc bị câu lưu, hãy đến cửa ải tự trình diễn để được hộ tống trở về nước; đều kẻ mong muốn lưu lại buôn bán, cũng được chấp thuận. Nếu vị dân nước này làm cho phúc, bắt sinh sống được phụ vương con giặc bọn họ Lê mang về cửa quân sẽ tiến hành ban tước đoạt hậu thưởng. Kẻ dám hôn mê bất tuân, theo ác cự mệnh, Thiên binh một đợt hươi qua lên, đang quét sạch mát không nhằm sót. Đợi ngày cha con Lê Quí Ly bị bắt, đã hội họp bách quan, tướng, lại, kỳ lão trong nước tuyển cầu bé cháu công ty Trần, nối lại vương vãi tước, rửa sạch mối oan khiên vùi xuống đất, cởi vứt sự lũ áp quấy rầy trong nước, bên trên xứng với lòng nhân của Hoàng thượng, dưới đáp ứng nhu cầu được nguyện vọng của những ngươi.” (Minh Thực Lục quan hệ Trung Quốc Việt Nam, tập 1, trang 235)

Toàn Thư ghi rằng bọn Phụ, Thạnh chép văn bản vào những tấm ván thả trôi theo dòng sông, quan tiền quân ta đọc, vốn ghét sự hà khắc của nhà Hồ, mang đến là đúng bắt buộc không còn lòng dạ chiến đấu:

“Trước đó, công ty Minh không đúng Thái tử thái phó Thành quốc công Chu Năng làm tổng binh treo ấn Chinh Di tướng quân đem quân thôn tính phương Nam. Năng mang lại phủ thái bình ở Quảng Tây thì chết. Trước đó Năng đã làm cho bảng văn kể tội bọn họ Hồ, rêu rao là tìm tín đồ họ è cho phục sinh lại vương tước. Đến đây, lũ Phụ, Thạnh viết lời bảng văn ấy vào các mảnh mộc thả theo dòng. Những quân người nào trông thấy thì cho là đúng như lời trong bảng, hơn nữa lại thù ghét chính sự hà khắc của chúng ta Hồ, không còn bụng dạ hành động nữa” Toàn Thư, Bản Kỷ, quyển 8.

Bốn ngày sau đại quân Trương Phụ tiến tới Cần Trạm, tức vùng Kép phía bắc tỉnh Bắc Giang; tại đây phân tách một cánh nhỏ, vượt sông Cầu, mang đến toán tiền tiêu đến tận Gia Lâm, Bắc Ninh. Riêng đại quân theo hướng tây đến Phúc Yên, Vĩnh Phúc, liên lạc với đạo quân Mộc Thạnh, cùng nhân dịp tiếp xúc với bọn Mạc Thúy ra hàng; bọn này lập công, chỉ điểm nội bộ quân tình nhà Hồ:

‘Giặc phụ thuộc Đông Đô, Tây Đô; cùng sự hiểm trở của những sông Tuyên, sông Thao, sông Đà, sông Phú Lương. Đường huyết mạch từ lấp Tam Giang, qua bờ phía nam sông Đà, núi Tản Viên, cho phía phái mạnh sông Phú Lương, qua sông Ninh đi quý phái phía đông. Lại tự bờ bắc sông Phú Lương theo sông Hải Triều , sông Hy, sông Ma Lao cho Bàn Than, núi Khốn Mai, dọc sông xây đồn. Ải Đa Bang<4> cho xây thêm thành đất, đồn trại nối tiếp liên hoàn dài hơn nữa 900 dặm; bắt hết dân các châu tại Giang Bắc trên 200 vạn, gồm nam phụ lão ấu vào, để trợ thanh thế. Phía phái mạnh sông Phú Lương rất nhiều đóng cọc gỗ; tập trung các thuyền bè trong vũng nước đằng sau cọc, các cửa sông cũng đóng góp cọc gỗ để ngừa công kích. Giặc phòng bị nghiêm nhặt trên Đông Đô, thường xuyên bày voi trận, nô lệ dọc thành; rêu rao đông đến 700 vạn.”

Quân ta thiết quân luật tại bờ phía bắc nhằm đợi; mặc dù giặc sợ hãi không ước ao vượt sông, chỉ mong mỏi giữ hiểm để triển khai nản lòng quân, nên ta mang đến chuyển quân từ thị trấn Tân Phúc đến chợ Cá Chiêu, châu Tam Đái<5> đóng thuyền để chuẩn bị tiến công. (Minh Thực Lục quan lại hệ Trung Quốc Việt Nam, tập 1, trang 240)

Toàn Thư mang lại biết thêm, bọn Mạc Thúy bất mãn với nhà Hồ, đón quân Minh xin hàng, sau đó chúng được trọng dụng:

“Bọn Mạc Địch, Mạc Thúy, Mạc Viễn cùng Nguyễn Huân mạo nhận là chúng ta Mạc đông đảo là hầu hết kẻ bất đắc chí, đón sản phẩm quân Minh, người Minh hầu như trao đến quan chức. Sau Thúy làm đến tham chính; Địch làm cho đến chỉ huy sứ; Viễn làm đến diêm vận sứ; Huân làm đến bố chính.” Toàn Thư, Bản Kỷ, quyển 8.

Lúc này tình thế nằm vào giai đoạn quyết liệt, Minh Thái Tông cổ động tướng sĩ, lệnh chủ tướng ghi công, hứa hậu thưởng lúc khải hoàn:

Vào tháng mười một tình hình ở thế dằng co, Minh Thái Tông sợ mắc vào kế trì hoãn của kẻ địch, nên thúc giục ra tay gấp, mong đánh dẹp xong vào tháng hai năm sau:

 ‘Nghe rằng quân bây giờ đang giằng co với giặc, ý thiết bị của chúng là mong muốn trì hoãn để đợi chướng lệ gây khó khăn khăn. Hãy phá mưu này ngay, nhằm tháng 2 năm sau dẹp giặc ban sư.” (Minh Thực Lục quan tiền hệ Trung Quốc Việt Nam, tập 1, trang 244)

Toàn Thư chép vào đầu tháng chạp <1407> quân Minh chiếm được bờ sông Mộc Hoàn ; tướng Hồ Xạ phải rút quân về phía phái nam sông . Mấy ngày sau, quân Minh có thuyền vượt sông tại hạ lưu, bị thua; những thương hiệu rút lui bị tử tội, yêu cầu chúng phải liều chết cố đánh:

“Tháng 12, ngày mồng 2, bạn Minh chiếm được Việt Trì, bờ sông Mộc Hoàn và địa điểm đóng cọc nghỉ ngơi sông Bạch Hạc. Tướng chỉ đạo quân Tả Thánh Dực hồ nước Xạ không giữ nổi, cần dời mặt hàng trận sang phía nam sông Cái.”

“Đêm mồng 7, người Minh mang lại khiêng thuyền ra bờ phía bắc kho bãi sông Thiên Mạc . Tướng mạo quân è cổ Đĩnh đánh bại quân Minh. Tướng Minh đem những tên bay lui thi tiến quân lệnh, lính tráng chúng liều chết chũm đánh, từ bỏ nguyện lập công” Toàn Thư, Bản Kỷ, quyển 8.

Tại vùng Lâm Thao đối lũy với thành Đa Bang, đại quân Trương Phụ tấn công, làm cầu phao qua sông. Cùng lúc, không nên Thiêm sự Chu Vinh sở hữu quân khiêu khích vùng hạ giữ để đánh lừa:

Trước kia quan Tổng binh bàn định đến quân thừa sông tại thượng lưu, bèn không đúng quân kỵ hốt nhiên nhập phía hạ lưu bí quyết 18 dặm. Quân giải pháp sông đối lập với giặc. Suốt ngày liên tục tăng quân để tiến công lừa, lại mua thuyền bè trả bộ mong mỏi vượt sông. Giặc với binh vượt sông để đoạt thuyền bè, bị bọn Chu Vinh tiến công tan.” (Minh Thực Lục quan tiền hệ Trung Quốc Việt Nam, tập 1, trang 244)

Trước không còn Trương Phụ cho Cao Sĩ Văn thuộc thủy quân lưu tại cửa sông chợ Cá Chiêu, để sẵn sàng chuẩn bị tiếp ứng cho Chu Vinh tại gia Lâm; riêng biệt đích thân đốc suất đại quân thuộc Phó tướng quân Tây bình hầu Mộc Thạnh phối kết hợp tấn công . Tại phía trên giặc làm cho hàng rào ra mang lại tận bờ sông, còn ngay bên dưới thành Đa Bang thì đất bằng có thể trú quân. Tuy nhiên thành khu đất xây cao dốc, bên dưới thành đào hào sâu, trong hào sắp xếp chông tre dày đặc, không tính hào có rất nhiều hố ngầm cắn chông để triển khai cạm bẩy người, ngựa. Bên trên thành chống bị nghiêm nhặt, giặc đông như kiến.

Sau khi đã hoàn tất dụng cụ đánh thành, bèn hạ lệnh vào quân rằng:

 ‘Giặc chỉ phụ thuộc thành này nhưng thôi; cánh mày râu báo đền quốc gia, công danh và sự nghiệp chính tại nơi này, ai leo lên trước không kể cung cấp bực cao thấp, lập tức được thăng thưởng.’

Do đó đấu sĩ đều hăng hái liều mình. Ngày này bọn Trương Phụ hội ý phân công tại bến bãi cát, Phụ tấn công thành phía tây nam, Thạnh đánh thành phía đông nam. Sau thời điểm phân công xong, sai một số trong những tướng sĩ nhắm cách mục tiêu định đánh khoảng 1 dặm, sẵn sàng dụng chũm để công thành gấp. Tối hôm đó dập tắt lửa, hẹn đấu sĩ đến giờ trèo thành bắt đầu nổi lửa thổi tù đọng và làm cho hiệu lệnh. Vào canh tư, Phụ sai Đô đốc Thiêm sự Hoàng Trung lặng lẽ mang cách thức vượt hào đến tây nam thành, cần sử dụng thang mây<6> dựa vào thành. Đô chỉ huy Thái Phúc leo lên trước, cần sử dụng dao chém loạn xạ, bầy giặc kinh hoảng la báo động, trên thành lửa sáng sủa rực, giờ kèn, tù với huyên náo. Bên dưới thành quân sĩ hăng hái liều mình leo tiếp, bọn giặc gớm hoàng ko kịp trở tay, gạch men đá thương hiệu đạn ko tung ra được, vội khiêu vũ xuống thành bỏ chạy.

Quân ta tiến vào thành, tướng mạo giặc từ thành nội dàn trận tiếp chiến, xua voi đến đi trước. Phụ không đúng Du kích tướng tá quân Chu Quảng xua kỵ binh bít hình nộm sư tử để chống voi, đàn Thần cơ tướng quân La Văn đột kích thần cơ yểm trợ. Voi sợ sệt, lại bị thương vì chưng tên đạn cần chạy lui vào chổ giặc tụ tập, kiến bầy chúng hồi hộp tan rã. Quan quân đuổi dài; giết đàn tướng giặc Lương Dân Hiến; Thái Bá Nhạc; tầm nã kích mang lại núi Tản Viên, giặc dẫm đạp cho nhau hoặc bị giết thịt không kể xiết; thu 12 thớt voi, còn khí giới đếm ko xuể.” (Minh Thực Lục quan tiền hệ Trung Quốc Việt Nam, tập 1, trang 244).

“Sáng ngày 12, tín đồ Minh là Trương Phụ dẫn đô đốc Hoàng Trung, đô chỉ đạo Thái Phúc tấn công phía tây bắc thành Đa Bang. Mộc Thạnh dẫn lũ đề đốc trần Tuấn, đánh phía đông nam giới thành. Xác chết chất cao ngang với thành mà giặc vẫn tiến đánh, không tên làm sao dám giới hạn lại. đàn Nguyễn Tông Đỗ, tướng chỉ huy quân Thiên trường đào thành cho voi ra. Người Minh dùng hỏa tiễn phun voi. Voi lui lại, fan Minh theo voi tiến công vào. Thành ngay lập tức bị hạ. Các quân sống dọc sông gần như tan vỡ, lui giữ lại Hoàng Giang hạ giữ sông Hồng.” Toàn Thư, Bản Kỷ, quyển 8.

—————–

<1> Long Châu: vị trí gần biên giới Việt Nam, nay thuộc huyện Long Châu, Sùng Tả thị, tỉnh Quảng Tây.

<2> bằng Tường: nay ở trong huyện bởi Tường, tỉnh Quảng Tây, giáp ải phái mạnh Quan.

<3> Tỷ thư: Thư của vua tất cả đóng vết ấn tỷ.

<4> Theo Cương Mục địa chỉ thành Đa Bang tại xóm Cổ Pháp, thị trấn Tiên Phong, tỉnh đánh Tây. Theo Đất nước Việt nam qua các đời (tác giả Đào Duy Anh) hiện giờ là huyện Quảng Oai, tỉnh Hà Tây.

<5> Theo Đất nước Việt nam qua các đời, châu Tam Đái gồm một trong những phần tỉnh Vĩnh Phúc với Phú Thọ hiện tại nay, nằm giửa hai sông Hồng với Lô.

<6> Thang mây tức vân thê, là một số loại thang xếp ném lên bệ, bệ được gắn thêm 6 bánh xe nhằm tiện di chuyển. Lúc thang dựng và ráp phụ thuộc vào trục trực tiếp đứng cùng với bệ, nên có thể leo lên trường đoản cú bệ nhằm quan giáp trong thành, cũng rất có thể dựa vào thành nhằm trèo vào. Vì thang nhích cao hơn mây nên gọi là vân thê.