Lê văn an
Theo tộc phả họ Lê Văn sống làng Diên Hào, xã Thọ Lâm, huyện Thọ Xuân thì ông nội của Lê Văn An nguyên cửa hàng sở Vạn Ty thành Gia Định.
Bạn đang xem: Lê văn an
Vì mưu mong cuộc sống, cả mái ấm gia đình nhiều phen biến đổi nơi ở, sau cuối tụ lại ngơi nghỉ Mục Sơn. Theo Ngọc phả họ Đinh Thanh Hóa, Lê Văn An mang đến tụ nghĩa trên Lam tô ngày 25-5 năm Ất mùi hương (1415), trước Hội thề Lũng Nhai 1 năm, trước thời gian ngày khởi nghĩa 3 năm. Theo sách Đại Việt Thông sử (Chư thần truyện) thì: “Lê văn An người sách Mục sơn (nay là làng Xuân Bái, lâu Xuân, Thanh Hóa), theo vua Thái Tổ dấy binh, được trao chức thứ Thủ vệ kỵ binh trong quân Thiết Đột. Khi bên vua với 18 fan bề tôi thân cận tổ chức triển khai hội thề thì thương hiệu ông đứng ở hàng trang bị ba. Trải hơn một trăm trận khủng nhỏ, khi tấn công cũng giống như khi phòng thủ, ông đều có nhiều công lao”. Như vậy, Lê Văn An mang lại Lam đánh với Lê Lợi trước khi Lê Lợi tổ chức triển khai Hội thề Lũng Nhai (năm 1416). Cùng thời điểm đó, nam nhi ông là Lê Biếm cũng đã là 1 trong thanh niên khỏe khoắn mạnh, được Lê Lợi thu nhận, cho tham gia lực lượng nghĩa quân của Lam Sơn. Sinh thời, Lê Văn An là bậc dũng tướng đa mưu, văn võ tuy nhiên toàn, từng “trải hơn một trăm trận to nhỏ” phải rất dày dạn kinh nghiệm trận mạc. Sự nghiệp của Lê Văn An thể hiện triệu tập nhất qua mấy trận đánh đặc biệt sau đây.
Trận Khả Lưu với trận Tân Bình - Thuận Hóa
Cuối năm 1424, bên trên cơ sở đồng ý chấp thuận và tán đồng táo bạo mẽ đối với kế hoạch xuất sắc của Nguyễn Chích, Lam Sơn sẽ ồ ạt tấn công vào Nghệ An. Tại Nghệ An, trong số những trận đánh quan trọng nhất của nghĩa binh Lam Sơn đó là trận Khả Lưu. Và, Lê Văn An đã gồm vinh dự được tham gia chỉ đạo trận đánh quan trọng đặc biệt này.
Trận Khả lưu là giữa những trận lớn số 1 của Lam sơn tại Nghệ An, trận đã buộc quân Minh phải rơi vào cảnh thế bị dồn ép để rồi mất năng lực cứu nguy mang đến nhau. Tính từ lúc đây, đối sánh thế với lực giữa đôi bên nhanh chóng đổi khác theo khunh hướng ngày càng hữu ích cho Lam Sơn. Trận này, quân ta bắt sống được tướng mạo giặc Chu Kiệt, chém bị tiêu diệt tướng Hoàng Thành. Đây là trận được Lam đánh thực lụcmô tả hơi tỉ mỉ. Vào trận này, Lê Văn An vừa là tướng tá chỉ huy, cũng là người đã lập công lớn, “Ông xông lên trước, hãm cầm trận của giặc với đánh lui chúng (Đại Việt thông sử, Chư phần truyện). Sau thắng lợi ở trận Khả Lưu, Lê Lợi mang lại quân vây hãm thành Nghệ An. Bấy giờ, để ngừa tướng giặc có thể từ vùng Tân Bình với Thuận Hóa, bất thần đem quân ra ứng cứu, Lê Lợi tức tốc sai các tướng như trần Nguyên Hãn, Lê Nỗ, Lê Đa Bồ, rước hơn một ngàn cỗ binh cùng với một thớt voi, ồ ạt tiến công vào phía Nam. Lực lượng này xuất trận không được bao lâu thì Lê Lợi lại sai Lê Văn An, Lê Ngân, Lý Triện với Lê Bôi, lãnh hơn 70 chiến thuyền, tiến gấp theo nhằm tiếp ứng. Sự kết hợp nhịp nhàng với mãnh liệt của quân thủy bộ Lam tô đã làm cho giác cực kỳ hốt hoảng. Chỉ trong một thời gian ngắn, cục bộ vùng Tân Bình với Thuận Hóa đã làm được Lam sơn giải phóng. Vào chiến công thông thường rất vinh quang này, Lê Văn An là một trong những tướng lĩnh tất cả công lớn. Năm 1427, Lê Văn An được vua Lê Lợi phong có tác dụng Thiếu bảo tổng cai quản trông coi những việc quân ở Quốc oai thượng, Quốc oai vệ trung, Tam Đái cùng Quảng Oai. Vua còn được cho phép Lê Văn An ”Nếu gồm viên chấp lệnh, giỏi giám quan liêu nào không theo tiết chế của ngươi thì được quyền chém trước tâu sau”.
Tướng chỉ huy cuộc bao vây và dụ sản phẩm thành Nghệ An
Sau trận thắng bự ở Tân Bình với Thuận Hóa, Lê Văn An và các tướng được lệnh đem quân tiến gấp ra Nghệ An. Trên đây, kế hoạch tiến công ra giải hòa vùng đồng bằng Thanh Hóa đã có được Bộ chỉ đạo Lam tô thông qua. Đây là 1 trong kế hoạch rất táo bạo, vày lẽ, giặc làm việc Thanh Hóa táo bạo hơn hẳn giặc làm việc Nghệ An. Cùng nếu sơ hở trong cuộc vây hãm so với thành Nghệ An, thì rất gồm thể, giặc đã từ hai hướng Nam, Bắc khác biệt là tỉnh nghệ an và Thanh Hóa, sẽ phối hợp để phá hủy lực lượng của Lam tô ngay trê tuyến phố hành quân.
Để phòng chặn kĩ năng này, Lê Lợi đã tin cậy cử Lê Văn An ở lại, lãnh đạo toàn cỗ lực lượng bao vây thành Nghệ An. Lê Văn An xiết chặt vòng vây, mạnh tay trừng trị phần đông kẻ ngoan cố, cả gan dám đánh lén vào sản phẩm ngũ của ông, đồng thời, thường xuyên kêu call giặc đầu hàng. Sau đó, Lê Văn An cùng những tướng giữ Nhân Trú, Lê Sát, Lê Lý, Lê Khôi hàng loạt tấn công giặc, chém đầu rộng 5 vạn tên. Trước tình thế ngày một bức bách, tướng mạo chỉ huy cao cấp của giặc trong thành tỉnh nghệ an là Thái Phúc đang xin đầu hàng. Sự kiện này để cho tinh thần của giặc bị rủi ro nghiêm trọng, ngược lại làm đến ý chí đánh nhau của Lam sơn được khuyến khích mạnh mẽ.
Tranh minh họa: tướng mạo giặc Thái Phúc đầu mặt hàng tướng Lê Văn An trong cuộc đấu vây thành tỉnh nghệ an của nghĩa binh Lam Sơn.
Tướng lập công béo ở trận Xương Giang (1427)
Sau lúc Thái Phúc ra đầu hàng, Lê Văn An được lệnh tiến ra Đông Quan. Bấy giờ, Lam sơn đã thắng trận quyết chiến chiến lược vang dội ở xuất sắc Động - Chúc Động, đẩy Tổng binh vương Thông của giặc từ địa chỉ của một viên tướng tá đi cứu giúp nguy, vươn lên là một kẻ kêu cứu giúp thảm thiết.
Cũng thời điểm bấy giờ, Lê Lợi cùng Bộ chỉ huy Lam tô đã đưa ra quyết định đánh trận quyết chiến chiến lược sau cùng với quân Minh ở đưa ra Lăng - Xương Giang. Đại bộ phận lực lượng tinh nhuệ nhất của Lam Sơn đã có được điều đụng vào trận đánh lịch sử vẻ vang này. Không tính ra, một phần tử khác đã được điều lên ải Lê Hoa nhằm đánh ngăn đạo quân của Mộc Thạnh, và một phần tử khác nữa cũng được bố trí ở lại để tiếp tục bao vây, liên tiếp dụ mặt hàng thành Đông Quan.
Lê Văn An bao gồm vinh dự được cùng với tướng Nguyễn Lý mang 3 vạn quân tiếp ứng cho những tướng sĩ Lam Sơn làm việc trận đưa ra lăng - Xương Giang. Ông là một trong những tướng đang lập công to lớn trong trận tập kích vào Xương Giang (tháng 11 năm 1427). Sử cũ chép:
“Vua lại không nên ông thuộc Lê Lý (tức Nguyễn Lý - NKT) đem 3 vạn quân lên cung ứng cho tướng Lê giáp làm cụ ỷ giốc (Thuật ngữ quân sự chiến lược cổ: nghĩa là trên dưới, sau trước, bắt buộc trái với trong không tính cùng phụ thuộc vào nhau). Ông tiếp tục đánh phá quân của Thôi Tụ với Hoàng Phúc, bao vây chúng làm việc Xương Giang. Kế đến, ông cùng các tướng thích hợp sức tấn công phá giặc, bắt sống được Thôi Tụ cùng Hoàng Phúc cùng 3 vạn quân địch. Dương gian từ kia đại định” (Đại Việt thông sử, Chư thần truyện).
Xem thêm: Cựu Hoàng Tử Vĩnh Giu - Hoàng Tử Nguyễn Phước Vĩnh Giu Con Vua Thành Thái
Nhờ đa số công lao nói trên, năm 1428, lúc Lê Lợi lên ngôi vua, Lê Văn An được phong làm: Nhập nội thiếu hụt úy, tư Mã, hàm Suy trung Bảo chính công thần, tham dự triều chính.
Năm Thuận Thiên thứ 2 (1429), nhà Lê dựng biển khơi khắc thương hiệu công thần, Lê Văn An cũng có tên ở trong những đó. Cũng năm này, ông được ban tước Đình Hầu.
Năm Thuận Thiên vật dụng 5 (1432) ông được gia hàm Tán Trị Hiệp Mưu Công thần, nhập ngoại Kiểm hiệu tứ không, Bình Chương Quân Quốc Trọng sự.
Năm Thiệu Bình trước tiên (1434), bên dưới triều vua Lê Thái Tông, Lê Văn An được cử làm tư mã Bắc Đạo cùng nhờ có công trấn trị làm việc vùng này, ông được gia phong có tác dụng Nhập nội Đại bốn mã, Đô Đốc Đồng Tổng quản ngại Bắc Đạo.
Ngày 9-4 năm Đinh Tỵ (1437), Lê Văn An bất ngờ đột ngột qua đời vì bệnh. Khi ông mất được vua Lê Thái Tông truy tặng ngay chức bốn không, ban tên thụy là Trung Hiếu.
Sinh thời, "trong số võ tướng, ông là fan hòa nhã với giản dị, thường dùng lễ nhằm tiếp đãi các bậc sĩ đại phu” (Đại Việt thông sử, Chư thần truyện). Đến đời vua Lê Thánh Tông xét lại công lao các vị đại thần thời Thái Tổ, Lê Văn An được gia phong khắc Quốc Công.
Về thời gian xây dựng đền rồng thờ xung khắc Quốc Công Lê Văn An, theo cụ công cụ bà cao niên trong buôn bản truyền lại thường được dựng năm Đinh Dậu (1597) đời vua Lê Kính Tông - niên hiệu Hoàng Định. Cũng theo fan dân chỗ đây, trước kia đền được kiến thiết ở sách Mục tô nhưng mang lại thời kỳ Lê Trung Hưng, công thần Lê Duy Trinh dời về xóm Diên Hào. Đến năm 1740 vua Lê Hiển Tông sẽ sắc phong cho Lê Văn An là Thượng Đẳng Phúc thần.
Đền bái Lê Văn An được chế tạo quay mặt về hướng nam, không khí cao ráo, thoáng đãng, ngay thức thì kề chiếc Nông Giang (sông đào dưới thời Pháp thuộc). Ngôi đền quan sát thẳng về vùng ruộng đồng bao la, trù phú của thôn Xuân Phú cùng xã Xuân Thắng. Không gian của đền đạt được vượng khí độc đắc tụ linh, tụ phúc khiến cho sự linh thiêng, huyền bí. Đền cúng được xây dựng bao hàm có Tiền mặt đường và Hậu cung. Tiền đường là một trong những ngôi công ty gỗ 4 gian, 3 vày kèo theo lối truyền thống. Hậu cung có diện tích 19,8m2 được sắp xếp làm hai cung: cung không tính thờ hội đồng tổ tiên, cung vào thờ tự khắc quốc công Lê Văn An. Đền thờ hiện còn lưu lại giữ được nhiều hiện thiết bị vô cùng quý giá như: ngai vàng thờ bởi đá, thánh vị bằng đá điêu khắc ghi thánh tổ Lê Văn An, nhì cây đèn đá, cha đài bái đá, song nến, mâm bồng đá… cùng rất nhiều đồ thờ được làm bằng gỗ quý như: ngai thờ tổ Nguyễn Thọ, bài bác Vị, Mâm bồng… và nhiều bản gia phả bằng chữ Hán được viết dưới thời vua trường đoản cú Đức, cha đạo nhan sắc phong của vua Lê Hiển Tông và vua Duy Tân (Triều Nguyễn)… Đây phần đông là phần nhiều hiện vật có không ít giá trị trên nhiều nghành nghề của lịch sử dân tộc dân tộc.
Đền cúng Lê Văn An còn cất giữ câu đối như đã đúc rút lại công huân của một tướng mạo lĩnh, một vị quan chủng loại mực trong cơ chế phong kiến thời gian bấy giờ:
“Khai quốc bình Ngô quang vạn đại / Chiêu dân bồi tượng trạch di thâm”
Cả cuộc sống Lê Văn An tận vai trung phong với vua, với nước, bụng dạ sáng tựa sao băng. Trong các võ tướng thời Lê Sơ, Lê Văn An là người điềm đạm, giữ lễ nghĩa, được giới sỹ phu cả nước lúc bấy giờ quý trọng.
Minh Vượng
- Danh nhân họ Lê Thanh Hóa- NXB Văn học, 2007
- Danh tướng vn - Tập 2: Danh tướng Lam sơn (Tác giả Nguyễn khắc Thuần). NXB Giáo dục, 1996.
