Đường duệ tông
| Hoàng đế trung quốc (chi tiết...) |
 |
| 13 tháng 8 năm 7121 – 12 tháng 8 năm 7562 (43 năm, 365 ngày) |
| Đường Duệ Tông |
| Đường Túc Tông |
| Vương hoàng hậu Võ Huệ phi Dương Quý tần Dương Quý phi |
| Lý Long Cơ (李隆基) |
| Tiên Thiên (先天, 712-713) Khai Nguyên (開元, 713-741) Thiên Bảo (天寶, 742-756) |
| Chí Đạo Đại Thánh Đại Minh Hiếu hoàng đế (玄宗至道大聖大明孝皇帝) |
| Huyền Tông (玄宗) |
| Nhà Đường (唐) |
| Đường Duệ Tông |
| Chiêu Thành Đậu hoàng hậu |
| 8 tháng 9, 6853 trường An, Đại Đường |
| 3 tháng 5, 762 (76 tuổi) Cam Lộ điện thuộc Thái cực cung, trường An, Đại Đường |
| Thái lăng (泰陵) |
Đường Huyền Tông (chữ Hán: 唐玄宗, 8 mon 9, 685 - 3 tháng 5, 762), tốt thường điện thoại tư vấn là Đường Minh Hoàng (唐明皇), là vị hoàng đế thứ 7 hoặc sản phẩm công nghệ 94 của Triều đại bên Đường trong lịch sử Trung Quốc. Huyền Tông được review là trong số những vị nhà vua đáng chú ý nhất của nhà Đường, khét tiếng không đại bại kém tằng tổ phụ của ông là Đường Thái Tông Lý nỗ lực Dân, tạo nên giai đoạn phồn thịnh tột bậc đến Triều đại này.
Bạn đang xem: Đường duệ tông
Thời niên thiếu của ông chứng kiến những dịch chuyển to béo của Triều đại, từ việc Võ Tắc Thiên cho đến Vi hậu phi mưu giành đế vị. Năm 710, sau thời điểm bác ruột là Đường Trung Tông bị chị em con Vi bà xã và an lạc công chúa ám hại, ông links với cô là tỉnh thái bình công chúa, thực hiện chánh biến hóa Đường Long, phế truất truất họ Vi, tôn Duệ Tông Lý Đán quay trở về ngôi vua. Sau đó, Lý Long Cơ được phong có tác dụng Hoàng Thái tử. Năm 712, Long Cơ được vua thân phụ nhường ngôi, phát triển thành Đường Huyền Tông. Sau khi đăng cơ, Huyền Tông sàng lọc các phe cánh chống đối của tỉnh thái bình công chúa, kết thúc gần 30 năm thay đổi động trong phòng Đường. Sau đó, ông bắt tay vào việc xây dựng đất nước, cải cách và phát triển kinh tế, văn hóa, buôn bản hội, trọng dụng nhân tài, ngăn chặn quan liêu lãng phí, xuất hiện thêm thời kì Khai Nguyên bỏ ra trị (開元之治) kéo dài hơn 30 năm.
Tuy nhiên về cuối đời, Đường Huyền Tông sinh ra say đắm trong tửu sắc, không chú ý đến nền chủ yếu trị càng ngày càng bại hoại suy vi, bên phía trong sủng ái Dương Quý Phi, quăng quật bê việc nước, phía bên ngoài trọng dụng gian thần Lý Lâm Phủ, Dương Quốc Trung làm cho nền kẻ thống trị ngày càng xuống dốc. Các phiên trấn vì chưng người dân tộc bản địa thiểu số làm chủ được trọng dụng vượt mức, trong số đó có mạnh nhất là tặc thần An Lộc Sơn. Năm 755, An Lộc Sơn chính thức phát hễ loạn An Sử sau đó nhanh chóng tiến về ghê đô. Tình nạm nhà Đường lâm vào cảnh bờ vực của sự việc diệt vong, Huyền Tông với triều đình phải bỏ chạy khỏi khiếp thành ngôi trường An, đi đến Thành Đô. Cùng năm 756, nam nhi ông là thái tử Lý khô hanh xưng đế, tức là Đường Túc Tông, Huyền Tông buộc phải xác nhận ngôi vị của Túc Tông, lên có tác dụng Thái thượng hoàng.
Cuối năm 757, khi quân Đường giành lại được ngôi trường An, thái thượng hoàng Huyền Tông bắt đầu được đón về kinh thành nhưng không còn quyền lực và bị hoạn quan Lý Phụ Quốc ức hiếp. Hồ hết ngày sau cuối của ông sống trong u uất và thuyệt vọng cho mang đến lúc qua đời vào ngày 3 tháng 5 năm 762, độ tuổi 79.
Thời niên thiếu
Đường Huyền Tông thương hiệu thật là Lý Long Cơ (李隆基), là đàn ông thứ bố của Đường Duệ Tông Lý Đán, vua vật dụng 5 hay sản phẩm công nghệ 7 của Triều đại đơn vị Đường, xin chào đời vào trong ngày Mậu dần dần tháng 8 năm Thùy Củng nguyên niên (tức ngày 8 tháng 9 năm 685) ở kinh thành Trường An, ông ra đời dưới thời hạn trị vì đầu tiên của vua thân phụ Đường Duệ Tông, mẹ của ông là Đậu đức phi, trắc thất của Duệ Tông5 . Tân Đường thư thể hiện Lý Long Cơ "từ nhỏ tuổi đã anh minh đa nghệ, đọc biết âm luật, thiện chén phân thư, dung mạo vĩ lệ, bao gồm tư hóa học phi thường". Vào thời khắc này, Triều đại bên Đường đã biết thành chi phối bởi người mẹ Duệ Tông là Võ Thái hậu, bà nắm số đông quyền hành trong triều, mưu xưng Hoàng đế.
Tháng 7 nhuận năm Đinh Mão (687), Hoàng tử Lý Long Cơ khi đó mới 3 tuổi, cùng các bạn bè trai đầy đủ được phong tước Vương, ông được phong làm cho Sở vương (楚王). Năm 689, Lý Long Cơ được Võ Thái hậu mệnh làm nhỏ thừa trường đoản cú của Đường Hiếu Kính Đế Lý Hoằng, người con trai cả của Võ Thái hậu và là bác bỏ của Long Cơ. Sang trọng năm 690, Thái hậu nghiền Duệ Tông nhịn nhường ngôi mang lại mình, làm cách trở nhà Đường, lập ra nhà Võ Chu6 7 .
Tháng 11 năm 692, Lý Long Cơ và phụ vương ông bị buộc đổi sang họ Võ, được phép mở đậy ở quanh đó cung và sắp xếp liêu chức, năm kia ông vừa new 7 tuổi8 . Cùng năm đó, nhân dịp triều đình tổ chức nghi thức thờ tế, Long Cơ cũng rất được tới dự. Gồm đại thần là Kim Ngô tướng mạo quân Võ Ý Tông (武懿宗) thấy Long Cơ là tông thất Lý thị đã không còn thời mà bao gồm tác phong nghiêm chỉnh, thì mang lòng ghen tuông ghét, ý muốn sỉ nhục ông. Ông nói: "Triều đình của nhà ta, việc gì tới đơn vị ngươi". Lúc biết được chuyện này, Võ Tắc Thiên đã bước đầu chú ý tới ông, tỏ ra yêu quý đứa cháu nội này hơn.
Năm 693, bà bầu ông là Đậu đức phi bị Võ Tắc Thiên giết hại trong cung, lúc ấy ông chỉ mới 8 tuổi, ông được một thị thiếp không giống của Duệ Tông là Đậu Lư thị cùng 2 fan dì nuôi dưỡng. Nhân đó, Võ Tắc Thiên cải phong vị Sở vương vãi của trần ngọc thành Lâm Tri Quận Vương (臨淄王), bị đề xuất chuyển vào cung cai quản thúc.
Trong trong cả năm năm tiếp theo (694 - 699), Lý Long Cơ cùng một số anh em ruột cùng anh em, nhỏ của Chương Hoài thái tử Lý Hiền, bị quản lí thúc nghiêm ngặt và ko được tiếp xúc với mặt ngoài, yêu cầu sống vào cảnh cực kỳ gò bó. Mãi mang đến năm 699, lúc Duệ Tông không còn được duy trì ngôi Thái tử, quay trở về làm Tương vương, thì Long Cơ mới được phép thoát ra khỏi cung, và được lập tủ đệ ở phường Tích Thiện, thành Lạc Dương. Mấy năm sau, ông được cùng Võ Tắc Thiên mang lại Trường An, kế tiếp được ban lấp đệ ngơi nghỉ Khánh phường (nơi nghỉ ngơi của hoàng thân bên Đường sinh sống Trường An).
Đường Trung Tông phục vị
Năm 705, vào triều đình, tể tướng Trương Giản chi ép Võ Tắc Thiên thoái vị7 9 . Bác ruột Long Cơ là Võ Hiển, bị truất phế truất năm 684, quay trở lại ngôi vị, tái lập công ty Đường, tức Đường Trung Tông. Những hoàng thân bị Võ Tắc Thiên thay đổi họ trước đây đều được đổi qua họ Lý như cũ, cho nên vì thế Võ Long Cơ được thay đổi là Lý Long Cơ.
Tháng 4 ÂL năm 708, Lý Long Cơ được phong làm cho Lộ châu biệt giá. Đầu năm 709, ông được đổi phong làm Ngân Thanh quang Lộc đại phu. Quý phái năm 710, Long Cơ trường đoản cú Lộ châu được quay trở lại Trường An. Long Cơ tại gớm sư thường tuyệt dao du những văn võ sĩ, trong đội Thân quân Vạn né 10 của Trung Tông trở nên tân tiến thế lực. Tự thời Đường Thái Tông, đội kị binh đã làm được hàng trăm, quý phái thời Võ Tắc Thiên được thổi lên hàng nghìn, và đến thời Trung Tông đang hàng vạn. Long Cơ tinh ý võ trí, chọn lựa nơi sức mạnh nhất cải tiến và phát triển thế lực của bản thân.
Vào cuối thời Đường Trung Tông, Vi thê thiếp và an lạc công chúa sở hữu triều chính, ao ước xưng hoàng đế như Võ Tắc Thiên trước đây, tuy nhiên Trung Tông trước sau ko đồng ý. Lý Long Cơ biết vậy Vi hậu siêu lớn, đề nghị cũng lặng lẽ chuẩn bị lực lượng, mộ nghĩa sĩ để hạn chế lại Vi hậu.
Thời Đường Duệ Tông
Chính đổi mới chống Vi hậu
Ngày Nhâm Ngọ mon 6 năm 710, Đường Trung Tông bị bà bầu con Vi cung phi hạ sát, tính việc dùng binh vươn lên là xưng Đế11 . Giữa thời điểm đó, tỉnh thái bình công chúa với Chiêu dung Thượng quan lại Uyển Nhi can thiệp vào, lập di chiếu buộc Vi thê thiếp lập Ôn vương Lý Trọng Mậu có tác dụng Đế, và với tư phương pháp Thái hậu lâm triều nhiếp chính, Tương vương Lý Đán được quyền nghe chính sự, cụ cuộc trong thời điểm tạm thời yên ổn. Phe cánh của Vi Thái hậu là Vi Ôn (宗楚客) và Tông Sở khách (韋溫) thấy Tương vương vãi Lý Đán là mối đe dọa lớn đối với Vi hậu, đề xuất định diệt trừ. Tương vương Lý Đán đối với việc cung đình không hề có hứng thú, nên việc khuếch trương bàn bày thế lực đều bởi Lý Long Cơ tự mình làm chủ.
Bấy giờ đồng hồ trong triều, Thị lang cỗ binh Thôi Nhật Dụng (崔日用) vốn gần gũi với gian thần Tông Sở Khách, biết Sở Khách cùng Vi Thái hậu gồm ý có tác dụng bậy, hại bị liên lụy, bèn sai người báo cùng với Lý Long Cơ. Bấy giờ, Long Cơ bị bãi chức Lộ châu biệt giá, sinh hoạt trong khiếp thành chiêu kết được nhiều dũng sĩ, nghe được tin này, bèn liên hệ với cô ruột là tỉnh thái bình công chúa mưu trừ Vi Thái hậu. Bấy giờ, Vi thái hậu đối với sự can thiệp của tỉnh thái bình công chúa trong vấn đề lập Ôn vương cực kì bất mãn, nên càng khiến hiềm khích hơn. Thái bình công chúa cùng con trai là huyết Sùng Giản (薛崇簡) và thông thường Thiệu kinh (鍾紹京) cùng mật bàn kế hoạch cùng Long Cơ, tính bề lật đổ. Đại quan không giống là nai lưng Huyền Lễ thấy Long Cơ tất cả tướng mạo anh tuấn không giống thường, buộc phải vô thuộc khâm phục, cũng xin dùng tử vong cho đại nghiệp của ông12 .
Có bạn xin Long Cơ báo trước sự việc với phụ vương là Tương Lý Đán, ông nói:"Hành rượu cồn lần này là cứu đến xã tắc, sự thành thì phúc về Tương vương, ko thành thì có một thân chết, không đủ can đảm để liên lụy cho Vương. Vả lại, ni bái kiến nhưng mà nói ra, thì vương vãi sẽ đắn đo mà không đồng ý, sẽ là kế bại"11
Ngày Canh Tý (21 mon 7) năm 710, Lý Long Cơ mặc áo xống bình thường, cùng những thuộc hạ vào cửa Huyền Võ, cho trụ sử của tầm thường Thiệu ghê đang quản lý cổng thành. Tuy nhiên lúc đó, tầm thường Thiệu Kinh sốt ruột muốn từ chối không tham gia, thì được bà xã khuyên nhủ cơ mà nghe theo, cùng phối hợp với Lý Long Cơ vào được sâu bên phía trong cấm cung. Cat Phúc Thuận (葛福順) cùng Lý Tiên Phù (李仙鳧) xin xung phong đi trước, vào doanh Võ Lâm, chém bị tiêu diệt Vi Tuyền (韋璿), Vi Bá (韋播) là thân ưa thích của Vi Thái hậu. Các tướng sĩ Võ Lâm quân cũng ghét Vi Thái hậu gần cạnh hại Trung Tông, bèn bên nhau hưởng ứng, kéo vào cung.
Lý Long Cơ đóng góp ở ngoài cửa Huyền Võ, sai những tướng chia nhau tiến vào cung. Vi hậu quăng quật trốn, bị một người phi tránh chém đầu, nộp cho Long Cơ. An nhàn công chúa đang soi gương trang điểm cũng trở thành chém bị tiêu diệt cùng chồng là Võ Diên Tú, Thượng quan chiêu dung cũng bị chém đầu13 . Cuộc chủ yếu biến được sử sách gọi là Đường Long chi thay đổi (唐隆之變) hoàn thành thắng lợi, toàn bộ bè cánh họ Vi bị diệt trừ.
Lên có tác dụng Thái tử
Lâm Tri Quận vương vãi Lý Long Cơ sai giết hết thân tín của Vi Thái hậu và toàn bộ nhà chúng ta Vi, rồi lịch sự ngày Tân Tỵ (tức 14 mon 7), ông đích thân mang đến yết kiến cha là Tương vương Lý Đán, khấu đầu tạ tội. Sau đó, ông đón phụ vương vào cung nhập phụ cho Đường yêu thương Đế Lý Trọng Mậu. Lý Long Cơ nghiền Thương Đế lập mình làm Bình vương (平王).
Ngày Quý Mão (tức ngày 24 tháng 7), đằng sau sự sắp để của thái bình công chúa, Đường mến Đế hạ chiếu truyền ngôi cho Tương vương vãi Lý Đán14 . Lý Long Cơ được suy nghĩ làm Điện trung giám (殿中監).
Sau khi phục vị, Đường Duệ Tông xem xét việc lập Thái tử, giữa bé Đích trưởng là Tống vương Lý Thành Khí (李成器) thuộc Thứ tử là Bình vương Lý Long Cơ, tín đồ con lập được không ít công trạng. Cơ mà Thành Khí lại xin nhường nhịn ngôi đến Long Cơ, còn mình an phận chịu có tác dụng một thân Vương tận hưởng phú quý, ông nói: "Quốc gia an tắc thì thứ nhất là đích trưởng, nhưng nước nhà nguy cung cấp thì công lao là trên hết; ni Bình vương bởi vì an nguy thôn tắc cơ mà lập đề xuất đại công, nhi thần không dám vì phận Đích tử nhưng ở trên Bình vương"15 . Từ đó là vô số các đại thần tham gia thiết yếu biến tán thành, cần Duệ Tông bèn quyết định lập Long Cơ có tác dụng Thái tử. Long Cơ cố từ nhiều lần, sau cùng chấp nhận.
Ngày Đinh ghen tuông (tức ngày 26 tháng 7), năm 710, ông được thừa nhận lập làm Hoàng thái tử.11
Mâu thuẫn với thái bình công chúa
Thái Bình công chúa hồi trước ủng hộ Lý Long Cơ làm thái tử, vì nhận định rằng ông là fan dễ khống chế. Tuy vậy về sau, nhận ra Long Cơ có khí hóa học phi thường, nên ăn năn hận và ao ước phế ông đi. Phía 2 bên rơi vào thế tuyên chiến đối đầu và cạnh tranh nhau, chia làm hai phe cánh trong triều. Các lần bà ta nói với Đường Duệ Tông rằng thái tử không phải con trưởng, cần thiết lập được. Mà lại Duệ Tông không nghe. Thái bình công chúa lại bố trí nhiều tai mắt ở kề bên thái tử, tìm thời cơ tố cáo nếu thấy thái tử có việc gì sai đắn, cần ông siêu bất an.
Đầu năm 711, thái bình công chúa các lần tố cáo Long cơ mưu phản, lại download chuộc đại thần Vi An Thạch. Duệ Tông bước đầu nghi ngờ thái tử, triệu An Thạch vào hỏi ý, nhưng An Thạch cố gắng khuyên can và bênh vực mang lại thái tử, đề xuất bị thái bình ghét bỏ. Tỉnh thái bình tố cáo An Thạch, tuy nhiên An Thạch được Quách Nguyên Chấn xin giúp nên không biến thành trị tội. Những đại thần Tống Cảnh, Diêu Nguyên đưa ra cũng cỗ vũ thái tử, tâu cùng với Duệ Tông buộc phải đưa phần lớn người con trai khác thuộc Bân vương Lý Thủ Lễ - con Chương Hoài thái tử Lý thánh thiện ra có tác dụng Thứ sử các châu cùng an trí thái bình cùng những con ở khiếp đô. Duệ Tông gật đầu đồng ý do những con thoát ra khỏi kinh thành, tuy vậy vẫn giữ tự do thoải mái cho tỉnh thái bình công chúa.
Công chúa thái bình đang ngơi nghỉ Sơn Tây, nghe vậy tức giận, uy hiếp đáp Lý Long Cơ nên tố cáo Tống Cảnh với Lý Nguyên đưa ra mưu phản. Biết mình rứa yếu, Long Cơ nên chấp nhận, xin xua hai đại thần xuống các châu, các thân vương vãi bị đẩy khỏi kinh đô cũng rất được trở về. Bấy giờ, bảy vị thừa tướng trong triều gồm tới tứ là tuỳ thuộc của Thái Bình, chỉ còn hai bạn theo phe Long Cơ, thế lực của ông lose kém hẳn Thái Bình.
Tháng 7 thuộc năm, Long Cơ xin nhường nhịn ngôi thái tử mang đến anh là Thành Khí, Duệ Tông lo lắng, ko đồng ý. Long Cơ nhân đó xin cho tỉnh thái bình về kinh, Duệ Tông vì ý muốn trấn an ông, đành đề nghị chấp thuận. Tiếp nối Duệ Tông bước đầu giao các việc nhỏ tuổi trong triều mang lại Lý Long Cơ giải quyết.
Thịnh trị Khai Nguyên
Chính trở nên xưng đế
Tháng 8 năm 712, trên thai trời lộ diện dị tượng, sao Tuệ Tinh ra phía tây, tởm Hiên viên nhập vào Thái vi là điềm sắp biến hóa Triều đại. Công chúa tỉnh thái bình do ao ước hại Long Cơ, bèn sai bầy thuật trả báo vấn đề này với nói thái tử đã lên ngôi hoàng đế, mục đích để cho Duệ Tông giết bị tiêu diệt Long Cơ trừ hậu hoạn. Nhưng mà Duệ Tông nhận định rằng nên nhân cơ hội này, truyền ngôi cho Long Cơ cũng có thể trừ được nạn. Công chúa thái bình cực lực bội nghịch đối, nhưng không tồn tại kết quả.
Sau đó, Duệ Tông triệu Long Cơ vào cung, tỏ ý mong nhường ngôi. Long Cơ cầm từ chối, nhưng ở đầu cuối chấp nhận. Ngày 31 tháng 8, Duệ Tông hạ chiếu nhường ngôi. Ngày Canh Tí (8 tháng 9) năm 712, Lý Long Cơ tức vị, tức Đường Huyền Tông, đổi niên hiệu là Tiên Thiên8 . Tỉnh thái bình muốn khiên chế Long Cơ, bèn xin Thượng hoàng Duệ Tông tiếp tục nắm quyền lực, cứ năm ngày ra triều một lần16 .
Tuy nhiên mâu thuẫn giữa ông cùng với Công chúa tỉnh thái bình vẫn tiếp diễn. Đại thần lưu lại U mong dâng thư tố cáo bè phái của thái bình công chúa tố cáo bầy Đậu Hoài Trinh, Thôi Thực mưu đồ gia dụng bất chính, nên trị tội. Thái Thượng hoàng chỉ thị hạ ngục lưu U Cầu vị tội vu cáo, Huyền Tông chỉ gồm cách thuận theo. Khoảng đầu xuân năm mới 713, Thượng hoàng răn dạy Đường Huyền Tông đến tuần tra biên giới phía bắc, tuyển chọn sĩ xuất sắc ở những quận kéo quân đội. Tuy nhiên sau đó bọn sĩ giỏi mới tòng ngũ bị giải tán, Huyền Tông cũng không tới phía bắc nữa.
Diệt tỉnh thái bình công chúa
Thái Bình công chúa ỷ câu hỏi Thượng hoàng Duệ Tông còn gắng quyền, ra sức nhờ vào đó tác oai nghiêm trong triều và thường xảy ra hiềm khích với Huyền Tông. Một phần hai đại thần vào triều phần nhiều là bầy của bà ta. Công chúa liên kết với đàn đại thần tiêu chuẩn Trung mưu phế truất Huyền Tông lập tín đồ khác. Lại mua chuộc cung nhân, lén quăng quật thuốc độc vào đồ vật ngự dùng của Huyền Tông để giết bị tiêu diệt ông, nhưng việc bị phân phát giác. Đại thần vương Cư khuyên răn Huyền Tông bắt buộc mau giường hành động. Vật dụng sử kinh châu Thôi Nhật Dụng cũng khuyên nhủ ông diệt trừ Thái Bình công chúa. Ông chấp nhận, nhưng quyết định chỉ nên kín ra tay, kiêng kị kinh rượu cồn thượng hoàng.
Tháng 8 năm 713, có người tố cáo Công chúa thái bình mưu phản. Cùng lúc đó, công chúa sai thường Nguyên Giai tự dưng nhập vào điện Võ Đức, tiêu chí Trung với Đậu Hoài Trinh tiếp ứng. Huyền Tông cùng những thân vương vãi Lý Kì, Lý Phạm, Lý Nghiệp và các đại thần Quách Nguyên Chấn, vương Mao Trọng, Khương Kiểu, Lý Lệnh Vấn, vương Thủ Nhất, Cao Lực Sĩ, Lý Thủ Đức... Lập kế khử trừ16 .
Mấy hôm sau, ngày 29 mon 7 năm 713 Huyền Tông cùng các đại thần trung thành với chủ đưa quân từ Võ Đức năng lượng điện tiến vào Kiềm Hóa môn, giết Triệu Nguyên Giai với Lý Từ, bắt giam giả Ưng Phúc, tiêu chuẩn Trung, chém ở giữa triều. Đậu Hoài Trinh vứt trốn cùng tự tử. Huyền Tông sai đổi họ của Hoài Trinh thành Độc cùng giết chết bè đảng của Hoài Trinh. Ông chỉ định xá thiên hạ, trừ đông đảo đồng mưu của công chúa. Tiết Tắc bị bức tử vào ngục.
Ngày Ất Sửu (30 tháng 7), Thượng hoàng chỉ định giao lại quyền hành trong triều mang lại Huyền Tông, chuyển sang sống ở năng lượng điện Bách Phúc. Từ kia ông hoàn toàn nắm giữ quyền lực tối cao trong triều. Công chúa tỉnh thái bình trốn vào một ngôi chùa, sau bị vạc hiện với bị Huyền Tông ban bị tiêu diệt ở nhà. Tuy nhiên, ông tha cho đàn ông công chúa là huyết Sùng Giản, nhưng mà buộc lật sang họ Lý. Toàn bộ tài sản của công chúa bị tịch thu.
Tình hình thiết yếu trị
Cuối năm 713, Đường Huyền Tông thay đổi niên hiệu thành Khai Nguyên năm trang bị nhất. Trường đoản cú đó mở màn thịnh trị Khai Nguyên, 1 thời đại huy hoàng về bao gồm trị, văn hoá, quân sự... Trong lịch sử nhà Đường.
Huyền Tông phong đại thần Diêu Nguyên Chi, một quan liêu lại thiết yếu trực, làm cho tể tướng. Đại thần Khương loại chì tách Nguyên Chi, bị ông trách phạt nặng trĩu nề, tiếp đến bái Nguyên bỏ ra làm Binh bộ thượng thư, Đồng trung thư môn hạ tam phẩm, tức Tể tướng. Trong số những năm đầu thời đại của Huyền Tông, con số tể tướng vào triều được tiêu giảm ở số 2,3. Ông lập vợ là vương vãi thị làm Hoàng hậu. Nhưng mà do thê thiếp không con, nên bạn con của Triệu Lệ phi được Huyền Tông sủng ái là Lý từ bỏ Khiêm được phong có tác dụng Thái tử17
Diêu Nguyên Chi18 rất được huyện Tông trọng dụng. Ông muốn giao hết triều chính cho Diêu Sùng giải quyết, nhưng Diêu Sùng không hiểu ý khiến cho Huyền Tông ko hài lòng. May nhờ có Cao Lực Sĩ đứng ra giải hoà, cho Diêu Sùng xuất xắc ý vua, từ đó Diêu Sùng chưởng cai quản triều định, tiến cử trung lương, trừng phạt gian thần, đổi thay vị tể tướng giỏi trong phòng Đường.
Cuối năm 713, đầu năm mới 714, Đường Huyền Tông lần lượt mang đến đổi tên một trong những cơ quan và địa danh trong nước: thay đổi chức Thượng thư tả hữu bộc xạ có tác dụng Tả với Hữu thừa tướng; thay đổi Trung thư tỉnh giấc thành tử vi tỉnh, Trung thư lệnh thành tử vi phong thủy lệnh (chức này giao đến Diêu Sùng); thay đổi Môn hạ tỉnh làm Hoàng môn tỉnh...19
Sang năm 714, Huyền Tông hạ lệnh bến bãi chức và lưu đày nhiều quan lại tàn ác dưới thời Võ Tắc Thiên, tận dụng quyền cai ngục mà dùng cực hình giày xéo phạm nhân, xâm sợ bách tích như Chu Lợi Trinh, vương vãi Tiên Đồng, Ngụy Tri Cổ,... Sau đó ông bổ nhiệm Lư Hoài Thận cùng Diêu Sùng đảm nhiệm chức thừa tướng, nhưng tài năng của Diêu Sùng vẫn quá trội Hoài Thận, cho nên vì vậy lấn át Hoài Thận. Năm 715, Hoài Thận tiến cử Thái thường khanh Mã Hoài Tố lên Huyền Tông, ông phong Hoài Tố có tác dụng Tả tán kỵ hay thị.
Cuối năm 7 năm 716, Thượng hoàng Duệ Tông băng hà. Huyền Tông ép phụ nữ mình là Vạn An công chúa làm cô gái quan, cầu phúc cho vong linh của Thượng hoàng14 .
Tháng 11 Âl năm 716, Lư Hoài Thận bệnh tật gần mất, bèn tiến cử các đại thần là Tống Cảnh, Lý Kiệt, Lý Triều Ẩn, Lư Tòng Nguyện lên Huyền Tông, tiếp nối thì mất. Huyền Tông trọng dụng toàn bộ những bạn trên. Còn Diêu Sùng không tồn tại phủ đệ, đề nghị sống trong chùa Võng Cực, mang đến lúc đó mang cớ bị bệnh mà không yết triều. Từ bỏ đó mỗi một khi có bài toán lớn không giải quyết và xử lý được, Huyền Tông hồ hết đến chùa này để gặp hỏi ý Diêu Sùng. Sau đó ông gửi Sùng sang trọng Tứ phương cửa hàng dưỡng bệnh. Mặc dù về sau, các con Diêu Sùng bị dính vào trong 1 vụ án mưu phản và bị giết, Diêu Sùng bi ai rầu không muốn dự triều nữa, bèn từ chức Tể tướng, tiến cử Tống Cảnh lên ngay. Huyền Tông nghe theo.20 Từ đó Tống Cảnh duy trì chức tướng quốc trong triều. Còn Diêu Sùng tuy không thể tham gia thiết yếu quyền, nhưng lại vẫn có ảnh hưởng tới Huyền Tông, nhiều lần vẫn được Huyền Tông hỏi chủ kiến đến tận dịp mất (721). Chủ trương chủ yếu trị của Tống Cảnh trái cùng với Diêu Sùng, ông nhà trương kính trọng pháp luật, mọi vấn đề đều làm theo luật với thường can loại gián thẳng thừng. Đơn cử như vào thời điểm năm 719, đại thần vương Nhân dạng hình mất, tín đồ nhà mong làm mả cao năm trượng một thước, nhưng lại Tống Cảnh không gật đầu vì theo nghi lễ, phần chiêu mộ đại thần tối đa chỉ tới bố trượng. Tuy không phù hợp ý cùng với Huyền Tông nhưng lại nói bình thường thời Tống Cảnh có tác dụng tể tướng, quan hệ quân thần vào triều vẫn giỏi đẹp.
Năm 718, Huyền Tông cho phục hồi lại tử vi phong thủy tỉnh cùng Hoàng môn thức giấc thành Trung thư với Môn hạ thức giấc như cũ. Trong khi đó vào triều, bên dưới thời Tống Cảnh làm cho tể tướng, thiết yếu trị vẫn ổn định định. Tống Cảnh được tín đồ dân quý mến, muốn lập đền rồng thờ, tuy thế ông xin Huyền Tông cấm làm việc này.
Từ thời Huyền Tông, thiết yếu sự bước đầu có sự can thiệp của hoán vị quan, đó là Cao Lực Sĩ. Lực Sĩ hầu hạ kề bên Huyền Tông từ bỏ thời ông còn trẻ, buộc phải rất được Huyền Tông tin tưởng. Lực Sĩ từng những lần dàn xếp quan hệ vua tôi trong triều, nhưng mà cũng ghét bỏ một số đại thần không ưa mình. Năm 719, Huyền Tông phong cho đại thần vương vãi Mao Trọng có tác dụng Thái bộc khanh và trọng dụng ông ta. Vương vãi Mao Trọng đố kị những đại thần trong triều. Tuy bao gồm phủ đệ ở kế bên nhưng ông ta lại thường mang lại nội trạch trong cung để ở, lại tỏ ra hách dịch với các quan lại. Cao Lực Sĩ cùng Dương tứ Úc ghét ông ta, đề xuất tìm cơ hãm hại.
Từ cuối năm 719, Huyền Tông bước đầu nghi ngờ Tống Cảnh về chuyện ông có kín kiếm chác trong vụ tịch thâu tiền giả, không còn tin tưởng nữa. Lịch sự năm 720, ông kho bãi chức thừa tướng của Tống Cảnh21 , kế tiếp bổ nhiệm Trương Gia Trinh với Nguyên Can Diệu làm cho tể tướng.22 . Nguyên Can Diệu nhà trương không nên trọng dụng con cháu cụ tộc mà không tồn tại công huân, cần tự bản thân xin Huyền Tông cho bến bãi chức hai bạn con, mang đến ra thao tác ở những châu. Tiếp nối các quan khác cũng đành hưởng trọn ứng xin theo, tổng cộng hơn 100 công tử quý tộc thừa kế phụ ấm bị đưa sang các châu quận làm cho việc. Còn Trương Gia Trinh cũng là một trong những nhà thiết yếu trị bao gồm khả năng, tuy nhiên không bằng Diêu Sùng, Tống Cảnh. Lúc làm cho tể tướng, ông ta tiến cử bốn quan đại thần gồm Miêu Diên Tự, Lã Thái Nhất, Viên Gia Tĩnh, Thôi Huấn. Bốn người này được thâm nhập quyết định chính vì sự trong triều, cũng có rất nhiều quyền lực. Sang tháng 9 ÂL năm 721, Huyền Tông lại bổ nhiệm Trương Thuyết làm Đồng trung thư môn hạ tam phẩm, cho nên vì vậy trong triều đình gồm tới 3 tể tướng.
Tết năm 723, Huyền Tông rời Trường An cho tuần du phương bắc, mon 3 ÂL về kinh. Trong lúc đó tại triều, hai tể tướng Trương Gia Trinh, Trương Thuyết bất hòa cùng với nhau, Trương Thuyết gièm pha Trương Gia Trinh với Huyền Tông, vì vậy Huyền Tông biếm Gia Trinh có tác dụng Thứ sử U châu.23 . Tiếp nối Trương Thuyết được phong Trung thư lệnh, biến đổi tể tướng nắm quyền lực cao nhất. Đến mon 4, Huyền Tông phong vương vãi Tuấn làm cho Binh cỗ thượng thư, Đồng trung thư môn hạ tam phẩm, sửa chữa thay thế vị trí của Trương Thuyết. Mà lại đến thời điểm cuối năm đó, bởi vì Vương bị tố cáo gồm ý tạo thành phản, phải bị Huyền Tông biếm chức làm cho Thứ sử Kì châu.
Cuối năm 723, quần thần ý kiến đề xuất Huyền Tông làm cho lễ phong thiền (tế trời). Về câu hỏi này, hai tể tướng tá Nguyên Can Diệu với Trương Thuyết trái quan tiền điểm, trong những lúc Can Diệu răn dạy vẫn không đến thời cơ ưa thích hợp, mà lại Trương Thuyết thì ngược lại. Cho nên vì vậy giữa hai bạn sinh ra bất bình. Nghi lễ sau cùng được tổ chức vào năm 725.
Năm 726, thấy Huyền Tông bao gồm ý trọng dụng những đại thần Thôi Ẩn đậy và Lý Lâm Phủ, Võ Văn Dung, Trương Thuyết sinh lòng tị ghét, sau đó Huyền Tông phong Thôi Ẩn tủ làm Ngự sử đại phu, cho nên vì thế Thuyết oán thù Ẩn Phủ. Tháng 4 ÂL năm 726, Thôi Ẩn Phủ, Võ Văn Dung với Lý Lâm Phủ tố giác Trương Thuyết nhận ăn năn lộ. Huyền Tông tức giận, cho kho bãi chức Trương Thuyết. Mặc dù nhiên kế tiếp ông nghe theo hoạn quan Cao Lực Sĩ, vẫn giữ mang lại Trương Thuyết một số chức vụ béo trong triều và bỏ lỡ tội ăn năn lộ. Không lâu sau, ông phong mang lại Lý Nguyên Hoành làm Trung thư thị lang, Đồng bình chương sự (Tể tướng) gắng vào vị trí của Trương Thuyết. Mon 9 ÂL cùng năm, Huyền Tông liên tục phong đến Đỗ Xiêm có tác dụng Tể tướng sản phẩm ba24 .
Năm 727, thấy Huyền Tông lại nhớ mang đến Trương Thuyết, Võ Văn Dung cùng Thôi Ẩn phủ lo sợ, bèn dưng sớ đàn hặc Thuyết. Huyền Tông không tin, lại cho biếm Võ Văn Dung cho Ngụy châu, bắt Ẩn che về công ty dưỡng dịch cho mẹ. Mon 11 ÂL năm 728, Huyền Tông phong đại thần Tiêu Tung làm Đồng bình chương sự.
Trương Gia Trinh rồi Trương Thuyết, Lý Nguyên Hoành... được phong tể tướng rồi bị phế truất, chỉ có Nguyên Can Diệu trên vị được lâu hơn cả, là do ông ta luôn nhún nhường các đại thần khác, không đủ can đảm lấn át họ, vì thế chức vị tể tướng của Can Diệu cũng không có tác dụng được gì. Năm 729, Lý Nguyên Hoành cùng Đỗ Xiêm bất hòa, thường tố giác nhau trước mặt Huyền Tông. Tháng 6 ÂL, Huyền Tông không nên biếm chức cả nhị người, và bãi chức Thị trung của Nguyên Can Diệu, mà lại vẫn để ông ta duy trì chức Tả thừa tướng.25 Ông lấy Bùi quang đãng Đình làm cho Trung thư thị lang, Tiêu Tung làm cho Trung thư lệnh.
Lúc đó Vương Mao Trọng tuy không có tác dụng tể tướng nhưng lại rất được tin dùng. Ông ta cùng mèo Phúc Thuận, Lý Thủ Đức, vương vãi Cảnh Diệu... Trở thành một nhóm thế lực vào triều, khinh thường rẻ các đại thần khác. Thời điểm cuối năm 730, thái giám Cao Lực Sĩ vốn được Huyền Tông tin yêu, không hài lòng với Mao Trọng, bèn nhân lúc vk ông ta sinh bé trai, xin Huyền Tông cho khách hàng đến chúc mừng. Huyền Tông bèn nhờ vào Lực Sĩ sở hữu rượu mang đến chúc mừng cùng phong tè công tử có tác dụng quan ngũ phẩm. Khi Lực Sĩ trở về, Huyền Tông hỏi về thái độ của vương Mao Trọng, Lực Sĩ bảo vương Mao Trọng đòi cho nhỏ mình làm cho quan tam phẩm, khiến cho Huyền Tông cực kì tức giận. Đầu năm 731, Huyền Tông không đúng biếm vương Mao Trọng có tác dụng Nhương châu biệt giá, các đại thần cùng cánh cũng trở nên đày mang lại châu xa, tiếp nối Huyền Tông lại sai fan đến ban rượu độc đến Mao Trọng.26 . Từ kia Huyền Tông càng tin yêu Cao Lực Sĩ, Lực Sĩ đó là người mở đầu cho nạn hoạn quan tham chính một trong những năm nửa cuối triều Đường.
Xem thêm: ' Quái Vật Trong Lòng Đất Làm Con Người Mất Tích 1, Tóm Tắt Phim Tremors
Tháng 3 ÂL năm 733, Bùi Đình quang chết, Huyền Tông theo ý kiến của Tiêu Tung, bổ nhiệm Vương Khâu nắm làm Tể tướng, tuy nhiên Vương Khâu không đồng ý và đề cử đại thần Hàn Hưu. Vì thế Hàn Hưu được phong Hoàng môn thị lang, Đồng bình chương sự. Thuở đầu Hàn Hưu cùng Tiêu Tung hòa hợp, nhưng tiếp nối chuyển sang bất hòa. Huyền Tông biết chuyện, tháng 10 ÂL cùng năm đó bến bãi chức cả hai, mang Bùi Diệu Khanh và Trương Cửu Linh cùng lên thay đảm nhận chức Tể tướng.
Quân sự và ngoại giao
Về quân đội, Huyền Tông tiến hành cải cách phủ binh chế. Năm 723, Ông tùy chỉnh thiết lập chế độ mướn quân. Chính sách này một khía cạnh vừa có thể giải trừ được nổi khổ đi quân nhân ở dân bọn chúng ở những nơi, mặt khác lại rất có thể thu hút đội ngũ thất nghiệp, làm dịu mậu thuẫn xã hội. Huyền Tông còn giải quyết và xử lý về vấn đế lương thực cho quân đội. Năm 717, quân Đường đã thu tới 13 châu đã rơi vào hoàn cảnh tay giặc suốt 17 năm. Huyền tông còn muốn không ngừng mở rộng đất đai bắt buộc đã rước quân sang xâm lăng bán đảo Triều Tiên, củng cố gắng nền kẻ thống trị ở An Nam. Danh tiếng ở trong nhà Đường càng ngày lừng lẫy, đông đảo nước Ả rập và La Mã cử ngay người sang nhằm đi sứ, giao hảo và học hỏi và chia sẻ Đại Đường. Đất nước càng ngày cường thịnh.
Khiết Đan và HềTháng 12 năm 713, đất nước thổ nhĩ kỳ Phiên (Tây Tạng) sau không ít lần xung bỗng đã giữ hộ sứ lịch sự giảng hoà với đơn vị Đường. Tuy nhiên không thọ sau hai nước liên tiếp xảy ra xung đột.
Thời Võ Tắc Thiên, quân team nước Khiết Đan với Hế nhân cơ hội vùng Doanh châu láo loạn đã xua quân chỉ chiếm lấy. Đầu năm 714, tướng quân huyết Nột dâng sớ xin Huyền Tông cung ứng quân khôi phục lại Doanh châu. Tuy Diêu Sùng nhiều lần can gián, tuy nhiên Huyền Tông ko chấp nhận. Mấy mon sau, ông không đúng Tiết Nột dẫn quân đánh Khiết Đan, dẫu vậy bị quân Khiết Đan phục kích tấn công tan, chết đến 8,9 phần19 . Thuộc năm 714, Đỗ Tân Khách cùng Thôi Tuyên Đạo cũng xuất quân đánh Khiết Đan và lại thảm bại.
Năm 717, đại thần Tống Khánh lại dâng biểu xin hàng phục lại Doanh châu. Mon 3 ÂL thuộc năm, Huyền Tông cho xây thành trong địa phận sát Doanh châu để sẵn sàng việc tấn công, từ đó nhà Đường hàng phục lại 13 quận Doanh châu. Thành xây chấm dứt trong cha tuần, nhiều người dân dân lưu tán trong vùng cũng nhân cơ hội được tụ hợp trở về làm ăn. Mấy năm sau, vùng đất này lại sung túc.
Thấy nhà Đường nhiều mạnh, Khiết Đan tạm thời xin quy phục. Cuối năm 717, vua Khiết Đan là Lý Thất Hoạt cho triều kiến Huyền Tông. Sang cuối năm 719, vua bắt đầu của Khiết Đan27 thuộc công chúa được Huyền Tông gả sang trọng trước này cũng đến triều kiến. Thanh lịch năm 721, Huyền Tông lại phong đến Diêu huyện chủ chiêu tập Dung thị làm cho Yến Quận công chúa, gả mang lại vua Khiết Đan là Lý Úc Can.
Năm 730, đại tướng tá Khiết Đan là Khả Đột Can làm thịt vua Lý Thiệu Cố, sau đó uy hà hiếp Hề Quốc cùng mình sản phẩm Đột Quyết. Vua Hề Quốc Lý Lỗ tô cùng cung phi bỏ trốn. Huyền Tông cử Triệu Hàm Chương, vương Tuấn Lĩnh, Lý Triều Ẩn rước quân thảo phạt, và chiêu mộ thêm dũng sĩ. Năm 732, ông cử thêm Lý Y thuộc tiến tấn công Hề và Khiết Đan. Quân của Y đại phá được quân nhì nước, giết tương đối nhiều người, tuy vậy để Khả Đột Can chạy thoát. Sau đó Hề Quốc nhờ cất hộ sứ sang trọng đầu hàng.
Năm 733, Quách anh hào bị quân Khiết Đan giết ở Đô Sơn. Sau đó, huyết độ sứ tiết Sở Ngọc dẫn 10.000 quân phù hợp sức với Hề Quốc công đánh Khiết Đan, nhưng lại quân Hề lúng túng bỏ trốn. Quân Đường gặp cảnh bất lợi, cuối cùng Anh Kiệt bị giết, rộng 6000 quân còn sót lại không đầu hàng phần nhiều bị Khả Đột Can giết hại.
Khoảng năm 735, Khả Đột Can bị làm thịt trong cuộc chiến tranh giành quyền lực. Khiết Đan lại trong thời điểm tạm thời quy phục.
Đột QuyếtTháng 2 ÂL năm 713, Khã hãn Đột Quyết là mang Xuyết sai nhỏ là Đồng Nga Đặc Lặc, em vợ Hỏa Bạt Hiệt Lợi thuộc tướng Thạch A Thất công đánh Bắc Đình đô hộ phủ, tuy vậy bị quân Đường kích bại, Đồng Nga bị quân Đường chém chết, khoác Xuyết khổ cực dẫn quân về.
Tháng 2 nhuận, Huyền Tông mang Hồng Lư thiếu hụt khanh, Sóc Phương phó đại tổng quản lí Vương Khuê kiêm có tác dụng An Bắc đại đô hộ, Sóc Phương đạo tiến quân đại tổng quản, cho giai cấp thêm ba thành Phong An, Định Viễn, sản phẩm Thành... Nhằm phòng bị Đột Quyết xâm lấn.
Tháng 4 ÂL năm 714, bởi công chúa hồi đó được Trung Tông gả mang đến Mặc Xuyết đã chết, khoác Xuyết lại đến nhà Đường xin cầu hôn cùng với một nàng tiểu thư nữa, vào thư xưng là phò mã, Thánh Thiên Cốt Độc Lộc Khã hãn. Huyền Tông chấp nhận, gả công chúa sang Đột Quyết.28 . Từ đó tuy nhiên thỉnh phảng phất vẫn xẩy ra xung đột, tuy vậy nói tầm thường quan hệ giữa phía hai bên vẫn giỏi đẹp. Mặc dù sang năm sau, khi mặc Xuyết già lão thì sinh ra bạo ngược, những tù trưởng ko phục, một số trong những quy hàng nhà Đường.
Năm 716, khoác Xuyết rước quân đánh bộ tộc Bạt Duệ thế nhưng bị Bạt Duệ cầm cố phục kích làm thịt chết. Bạn Bạt Duệ cầm cố gói thủ cung cấp của khoác Xuyết mang lại Trường An dâng mang đến nhà Đường rồi đầu hàng. Trường đoản cú đó, Đột Quyết giảm sút và không thể đe dọa phệ tới bên Đường nữa.
Tuy nhiên quân Đường vẫn đôi lúc gặp gỡ bất lợi. Như vào thời điểm năm 720, khi Đột Quyết xâm lấn nhì châu Cam, Lương29 , quân Đường lôi kéo Khiết Đan và Hề mang quân hỗ trợ, tuy vậy hai nước ko cử quân, khiến cho quân Đường bị thua kém trận. Sang trọng năm 721, nhì nước bắt đầu giảng hòa. Đến thân năm 726, Huyền Tông cho bố trí quân sinh sống năm châu Định, Hằng, Mạc, Dịch, Thương để phòng bị Đột Quyết xâm lấn.
Về nước Đột Kị, một phần lãnh thổ Đột Quyết cũ cũng thường chứa quân xâm phạm biên giới, nhưng lại cũng đông đảo bị quân Đường lập cập đẩy lui. Ngày thu năm 735, Đột Kị đề xuất cầu hòa với công ty Đường.
Thổ PhồnTrong khi đó đất nước thổ Phiên liên tục xâm phạm biên cương với Đường. Ngày Kỉ Dậu tháng 5 năm 714, tướng mạo Thổ Phiên Bộn Đạt Diên dâng thư xin giảng hòa, triều đình nghi hoặc đó là kế li binh của Thổ Phiên, buộc phải Huyền Tông sai truân 100000 quân ở hai châu Tần, Vị nhằm đề phòng. Về sau, mặc dù cũng những lần dưng thư minh cầu nhưng Thổ Phiên vẫn dòm ngó nhà Đường.
Tháng 8 ÂL năm đó, tướng tá Thổ Phiên lại dẫn quân chiếm phá Lâm Thao. Huyền Tông không nên Tiết Nột thuộc Quách Tri Vận ra chống cự, lần này quân Đường đẩy lui được Thổ Phiên. Tháng 10 ÂL, lúc Thổ Phiên lại cho xâm lấn Vị Nguyên, Huyền Tông cho sẵn sàng hơn 100000 quân với 40000 bé ngựa, dự định đích thân xuất chiến. Sau đó, tiết Nột chiến hạ được Thổ Phiên nghỉ ngơi Võ Nhai, Huyền Tông bèn vứt ý định thân chinh. Kế tiếp Thổ Phiên không nên đại thần giảng hòa, Huyền Tông ko chấp nhận, bởi đó giữa những năm sau, Thổ Phiên liên tiếp xâm phạm biên cương.
Đầu năm 716, quân Đường vì Tôn Nhân Hiến chỉ đạo đánh rã quân Đột Quyết xâm phạm sống thành Tùng Châu. Cùng năm đó, Huyền Tông gật đầu lời thỉnh hòa của Thổ Phiên. Tuy nhiên hai mặt vẫn không chấm dứt nổ ra chiến sự. Năm 717, Quách Tri Vận một lần tiếp nữa thắng quân Thổ Phiên trên Cửu Khúc. Quý phái năm 718, Thổ Phiên vương vãi lại sang cầu hòa với đơn vị Đường30 . Đến năm 722, bên Đường đánh bại Thổ Phiên một trận lớn, giết thịt hơn 10.000 người; từ kia Thổ Phiên không dám xâm phạm biên cương suốt mấy năm.
Đến lúc quốc lực trở lại hùng mạnh, Thổ Phiên lại bước đầu xuất quân tạo hấn, nhưng lại vẫn bị quân Đường áp đảo. Tiếp tục ba lần trong năm 727, quân Đường vượt qua được Thổ Phiên ở phía tây Thanh Hải. Về sau, Huyền Tông lại cho bố trí từ những châu quận khác khoảng 56.000 quân đến Lũng Đạo, 40.000 quân ngơi nghỉ Hà Tây, 10.000 quân đến âm Thao, 20.000 mang lại Hội châu để phòng thủ. Đến đầu mùa đông năm 727, thấy Tổ Phiên không tiến công nữa, số quân này được lệnh về quê cũ.
Năm 728, tướng tất Mạc Lang của Thổ Phiên xâm nhập quá châu. Đô đốc Trương Thủ Khuê được lệnh xuất quân bình dẹp. Kế tiếp các tướng Tiêu Tung và Trương Trung Lượng liên tiếp đại phá Thổ Phiên sống Khát cha Cốc rồi tiến sang khu đất Thổ Phiên, bắt không ít người dân lấy về. Về sau, quân Thổ Phiên lại chiến bại ở Liên Thành. Khi Thổ Phiên lại sang giật bóc, Tiêu Tung không nên Tương cưng cửng đem quân tiến công dẹp, bắt 7 đại tướng tá của Thổ Phiên. Tháng 3 ÂL năm 729, quân Thổ Phiên liên tiếp bị vượt qua bởi Trương Thủ Khuê cùng Giả Sư Thuận. Tháng sau, Thổ Phiên công đánh thành Thạch Bảo, tuy thế cũng lose trận. Còn so với các cỗ tộc nam Man, trong ngày xuân năm đó, tướng tá Đường là Trương Thủ Tố cũng sở hữu được Côn Minh cùng Diêm Thành, giết với bắt rộng 10.000 người. Lịch sự tháng 5 ÂL năm 730, Thổ Phiên gửi sứ đưa sang ước hòa.25 , từ đó ít xâm phạm biên nữa.
Tháng 2 ÂL năm 732, theo ý kiến đề xuất của Kim thành công xuất sắc chúa, Đường Huyền Tông sai gặm bia phân định biên thuỳ giữa Đường và Thổ Phiên.
Nổi loạnNăm 721, người châu Lan Trì ở biên cương là hồ Khang Đãi mộ dân chúng những bộ tộc ít fan nổi lên kháng Đường. Tháng 4 ÂL cùng năm công tấn công Lục hồ châu rồi tập thích hợp 70.000 bạn đánh cho tới Hạ châu. Huyền Tông lịch sự Quách Tri Vận tiến đánh, cho tháng 7 ÂL thì bình định xong. Bên Đường tập trung tù trưởng các nơi mang đến xem xử quyết Khang Đãi, để tỏ rõ uy thế.
Năm 722, Tả Lĩnh quân Quyền Sở Bích thuộc Lý Tề Tổn lại nổi loạn chống Huyền Tông, tôn Quyền Lương Sơn làm Quang đế, trá xưng là con trai của yêu đương Đế Lý Trọng Mậu. Quân nổi loạn hơn 100 bạn tiến vào cung thành, tuy vậy bị quân hộ vệ tiến công tan, Sở Bích bị chém đầu25 .
Cùng năm đó, dư đảng của hồ nước Khang Đãi là Khang Nguyện Tử lại nổi loạn, trường đoản cú xưng Khã hãn. Huyền Tông không đúng Trương Thuyết đi đánh, bình dẹp xong.
Năm 725, tướng tá Úy Trì thiếu Âm đúng theo mưu với những bộ tộc phương bắc phản loạn, An Tây phó đô hộ là Đỗ Xiêm rước quân đánh dẹp với giết thiếu Âm. Cùng năm 725, yêu thương tặc lưu lại Định Cao nổi loạn, dẫn quân công đánh cửa Thông Lạc, bị quân triều đình giết thịt chết. Năm 726, có fan ở Thái Nguyên từ bỏ xưng là hoàng tử con Triệu Lệ phi, Huyền Tông ko tin, sai thịt chết.30 .
Đầu năm 728, trằn Hành Phạm ở Lung Đẳng châu, Hà Du Lỗ ở quảng châu cùng nhau có tác dụng loạn, vây rộng 40 thành. Hành phạm xưng hoàng đế còn Du Lỗ xưng Định Quốc đại tướng tá quân. Huyền Tông sai Dương tư Úc dẫn quân từ Quê châu và những vùng sát bên đánh dẹp. Bốn Úc trảm được 6 vạn quân phản nghịch loạn, giết thịt Hành Phạm.
Năm 732, nước Bột Hải vốn thần phục công ty Đường cũng xâm phạm biên cương, bị tướng mèo Phúc Thuận đánh bại một trận lớn, sang năm sau quân Đường đánh Bột Hải, nhưng gặp tuyết lớn đề xuất lui về.31
Văn hoá, thôn hội
Huyền Tông trường đoản cú lúc nhỏ dại cũng xuất sắc về âm nhạc. Lúc lên ngôi, ông tiếp tục chú ý phát triển các hình thức ca Võ, thường sai thân tín xuất sắc âm nhạc đến những phường hát chỉ dạy cho nghệ sĩ. Năm 714, ông tuyển hơn 100 nhạc công, sai sáng tác khúc Hoàng Đế lê viên đệ tử, không đúng cung nàng diễn tập. Sau đó còn tuyển kĩ nữ múa hát vào cung, lập Nghi Xuân Viện, nhằm họ sống làm việc đó và thường sai màn biểu diễn ở các hội lể vào triều.32 .
Từ thời Võ Tắc Thiên và Đường Trung Tông, hoàng đế sùng đạo Phật, tín đồ trong nước rủ nhau xuất gia đi tu làm mất nhiều nhân lực đến sản xuất. Trong chùa các nhà sư chần chừ giữ giới làm mất thanh uy công ty Phật. Tháng 2 năm 714, Huyền Tông theo lời Diêu Sùng, mang đến trục xuất hơn 12000 đơn vị sư ngoài chùa. Ông cũng hạ lệnh cấm quan lại lại quan hệ nam nữ mật thiết tăng ni để tránh chuyện đơn vị sư dính dáng vẻ vào triều chính, bên cạnh đó cũng chỉ thị cấm trần gian chú thích những kinh Phật.
Tể tướng mạo Tống Cảnh dưới thời phụ trách chức vụ cũng không thân mật và gần gũi với đầy đủ quan lại mê tín dị đoan dị đoan, thích việc quỷ thần. Để giảm tình trạng này, ông ta cũng nhiều lần dưng sớ xin bãi miễn nhiều quan lại vậy nên lên Huyền Tông, nổi bật là năm 718, Huyền Tông theo lời Tống Cảnh, bến bãi chức của nhị đại thần Lý Ung với Trịnh Miễn. Còn về dân bọn chúng ở biên cương nhiều lần nổi loạn, Huyền Tông mang đến dời dân ở sáu châu Hà Khúc (hầu không còn là bạn Hồ) đến các châu Hứa, Nhữ, Đường, Đặng, Tiên, Dự để dễ bề quản lý.
Trước đó, dù thực trạng Trung Quốc kha khá yên bình, nhưng mà nhà Đường vẫn bắt nhiều đấu sĩ vào quân đội nhưng không ban mang đến họ chút ưu đãi gì, khiến cho nhiều kẻ đào ngũ. Vì thế năm 722, Huyền Tông theo lời của Trương Thuyết, ban lệnh cho đấu sĩ trong quân nhóm được miễn thuế thân với lao dịch, do đó nhiều tín đồ xung phong nhập ngũ. Cuối năm, bên Đường tích lũy được 13 vạn tinh binh, bèn hạ lệnh xoay chia thời hạn trong năm nhau thành các kì hạn; mang lại kì thì cho binh lính vào túc trực, quá hạn sử dụng thì trả về quê có tác dụng ruộng.
Ngoài ra ông cũng chú trọng tới việc sưu tầm sách vở. Cơ hội đầu, ông lập thư viện Lệ Chánh, chiêu tập nhiều trí thức học trả trong nước đến đàm đạo. Năm 723, gồm xá nhân Lục Kiên xin miễn việc này vì chưng không có ích gì, cơ mà Huyền Tông nghe theo Trương Thuyết rằng tự xưa khi tổ quốc vô sự thì đế vương có thể để mắt đến giấy tờ văn học, đẩy mạnh điển tịch. Thời điểm cuối năm 723, Huyền Tông tổ chức triển khai tế phái mạnh giao.33
Về khoa học, Huyền Tông cũng chú trọng cho ngành thiên văn. Năm 724, ông bố trí cho nam Cung Thuyết, một công ty thiên văn nổi tiếng, tiến hành một cuộc quan tiếp giáp thiên tượng ở nhiều vị trí khác nhau vào nước. Nhân ngày sanh nhật của chính mình vào năm 729, Huyền Tông triệu những đại thần đến Hoa Ngạc lâu dự yến. Trên buổi lễ, các đại thần đề nghị nhà vua hàng năm vào vào giữa tháng 8 tổ chức triển khai Tiết thiên thu. Trường đoản cú đó, hằng năm tín đồ dân đều tổ chức Trung thu, dần đà đây biến một tiệc tùng, lễ hội lớn ở china và những nước lấn cận.
Kinh tế
Đường Huyền Tông rất chú trọng về việc phát triển kinh tế xã hội. Để nông dân gồm đất để ăn uống ở, Huyền Tông đã thẳng tay trừng trị những bầy địa chủ, quý tộc tham lam dám chỉ chiếm đoạt ruộng đất của dân. Đồng thời từ thời điểm năm 712 mang lại năm 715, Ông sẽ triển khai phong trào Kiểm điền quát hộ vào phạm vi cả nước. Huyền Tông bổ nhiệm Võ Văn Dung làm quan khuyến nông khác cùng quan cung ứng phân công nhau đi đến khắp khu vực trong nước để kiểm soát ruộng khu đất ở đó. Nếu bầy địa chủ bao gồm thừa khu đất thì phải ép chúng cắt một miếng đất cho dân nghèo. Còn những người dân tá túc trong nhà lũ cường hào thì phải đk hộ tịch. Hiệu quả là phong trào nói trên mang lại nhiều tác dụng đáng kể, tạo cho nhà nước tăng thêm 88 vạn hộ, còn ví như tính thêm tiền của rất nhiều người tá túc thì rất nhiều không nhắc xiết. Để cách tân và phát triển ngành tiếp tế nông nghiệp, Huyền Tông cho chế tạo những công trình thủy lợi vào cả nước. Tổng số công trình xây dựng thủy lợi mà lại Huyền Tông cho desgin đã vượt hơn cả hai thời Đường Cao tông Lý Trị cùng thời Võ Tắc Thiên, chiếm khoảng một nửa đối với cả công trình thủy lợi ở trong phòng Đường.
Ở vào cung, Đường Huyền Tông trong thời gian này chủ trương huyết kiệm, ko khuyến khích cung nữ dùng nhiều đồ trang sức đẹp xa xỉ. Tháng 7 ÂL năm 714, ông chỉ thị rằng những đồ dùng thừa vào cung cần được giao cho hữu ti tiêu bỏ bớt, chỉ duy trì lại một trong những phần đủ dùng. Vào triều, ông cấm quan liêu lại dưới ngũ phẩm dùng những loại trang sức quý phái vương giả, hầu hết phẩm trơ tráo trên cũng chỉ cho cần sử dụng theo một hạn tốt nhất định.
Năm 716, vào nước tạo ra nạn châu chấu phá hoại vụ mùa của nông dân19 . Huyền Tông theo lời Diêu Sùng, mở chiến dịch lớn phá hủy châu chấu. Tuy nhiên nạn này vẫn kéo dãn dài trong mấy năm tiếp theo đó.
Huyền Tông cũng hạ lệnh cấm thi công và lưu lại hành tiền trả trong nước. Lệnh này được ban bố đầu năm 718 theo ý kiến đề nghị của thừa tướng Tống Cảnh. Bên cạnh đó ông cũng mang đến xuất 2 vạn chi phí trong Thái phủ để bình ổn chi phí trên thị trường. Quý phái năm 719, ông ra lệnh cho quan lại lại những phủ tra cứu kiếm với thiêu diệt những đồng tiền giả.
Sau đó, năm 721, Huyền Tông còn ra lệnh cho những người dân li tán rất có thể trở về quê cũ hoặc định cư ở làng mới, tuy vậy phải đăng ký vào hộ khẩu nhằm triều đình dễ dàng kiểm soát, đồng thời cấp tiền vào ngân khố sẽ giúp họ sinh sống cho nên vì thế số hộ vào nước tạo thêm rõ rệt, mang lại 800.000 hộ.30 Đời sinh sống của người dân cũng được nâng cấp và dân số cũng ngày càng tăng rõ rệt. Theo những thống kê năm 726, bên trên toàn phạm vi hoạt động Đại Đường bao gồm tới 7.069.565 hộ, 41.419.712 người.8 30 . Sang trọng năm 732, số lượng này là 7.861.236 hộ, 45.431.265 người, năm 734 bao gồm 8.018.710 hộ, 46.285.161 tín đồ và năm 742 là 1528 huyện, 8.525.763 hộ, 48.909.800 người; trong nước thái bình.
Trong hậu cung
Sau khi lên ngôi, Huyền Tông đến lập vương thị có tác dụng Hoàng hậu. Vương thị dịp trẻ từng hiến kế mang lại ông dẹp loàn chư Vi. Tuy nhiên về sau hiền thê Vương thị tuổi già sắc đẹp suy, không còn được Huyền Tông thương yêu nữa. Huyền Tông thời điểm đó sủng ái Võ Huệ phi, con cháu Võ Tắc Thiên, bà này sinh được bảy con trai trong khi vợ không con. Võ Huệ phi có mưu đồ chỉ chiếm ngôi hoàng hậu, khiến Vương hiền thê rất bất bình cùng tức giận, nhiều lần cáo giác trước mặt Huyền Tông. Tuy vậy Huyền Tông lại chấp nhận với Võ Huệ phi, cũng muốn phế vương vãi hậu. Năm 722, ông thuộc đại thần Khương hình trạng bàn kế hoạch phế hậu, tuy nhiên Khương hình dạng lại tiết lộ việc này cho tới tai vương hậu. Em rể Vương vợ là Đằng vương vãi Lý Kiệu dưng thư hỏi lý do lên Huyền Tông, ông tức Khương Kiểu, bèn cho đánh loại 60 trượng, đày ra Khâm Châu.34
Sau vụ Khương Kiểu, Vương phi tần tâm trạng lo ngại sợ bị phế, bèn thuộc anh trai là Thủ độc nhất lập bùa phép ước cho mình có con và có muốn giống như Võ Tắc Thiên thời gian xưa. Năm 724, vụ việc bị phạt giác, Vương hoàng hậu bị phế làm cho thứ nhân, Thủ độc nhất bị biếm khỏi triều rồi bị giết. Cựu thừa tướng Trương Gia Trinh cũng trở thành nghi ngờ có thông đồng với Hoàng hậu, nên cũng trở nên biếm làm Thứ sử Thái Châu. Tháng sau Vương thứ nhân chết, trong cung nhiều người dân khóc thương. Huyền Tông cũng hối hận hận, bèn truy hỏi phong mang đến Vương vật dụng nhân tước vị Hoàng hậu.
Sau cái chết của vương hoàng hậu, Võ Huệ phi đổi mới người sở hữu nhiều quyền lực nhất vào hậu cung. Năm 726, Huyền Tông lấy ý mong mỏi lập bà ta làm bà xã nói với chiếc quần thần, dẫu vậy quần thần cho rằng thái tử Lý Hồng35 chưa hẳn con đẻ của Huệ Phi, sợ về sau Huệ phi làm khó Lý Hồng, hơn thế nữa Võ Huệ phi cũng là cháu của Võ Tắc Thiên. Huyền Tông không cưỡng lại được, đành chấp nhận, cơ mà ông cũng để dành cho Võ Huệ phi nghi trượng và vật dụng giống hệt thê thiếp để an ủi.5
Thời đại cuối Khai Nguyên với Thiên Bảo
Từ cuối đời Khai Nguyên, Huyền Tông và tông thất đại thần vứt bê bao gồm sự, dấn thân ăn nghịch xa xỉ. Để có ngân sách chi tiêu cho chiến tranh, công ty Đường lại tăng mức sưu thuế nhưng nhân dân bắt buộc đóng góp, lại thêm nạn tham quan, đề xuất đời sống nhân dân đau khổ hơn. Chính trị xuống dốc, gian thần Lý Lâm đậy được trọng dụng, ngăn chặn đường tiến thân của kẻ sĩ, ý đồ vật độc chiếm triều đình. Mặt ngoài, thế lực ngoại tộc vạc triển, An Lộc đánh (người Đột Quyết) có quyền lực ở Đông Bắc, cải cách và phát triển thế lực, mang đến năm 755 làm phản Đường, tạo ra Loạn An Sử. Công ty Đường do này mà suýt nữa bị khử vong.
Đuổi trung thần, sử dụng gian thần
Thị lang bộ binh Lý Lâm đậy là bạn giảo hoạt, xu nịnh. Hắn ta mua chuọc các hoạn quan cùng tì thiếu phụ thân cận của Huyền Tông để biết được các hoạt động và sở thích của Huyền Tông, lại kết thân với Võ Huệ phi, hứa giúp con bà ta là lâu vương Lý Mạo có tác dụng Hoàng thái tử. Cho nên vì vậy Huệ phi tin tưởng Lâm Phủ, những lần tiến cử hắn lên Huyền Tông. Tháng 4 năm 734, hắn được phong làm cho Lễ bộ thượng thư. Sang trọng tháng 5 ÂL, Huyền Tông phong Bùi quang Đình làm cho Thị trung, Trương Cửu Linh có tác dụng Trung thư lệnh, Lâm đậy làm Đồng trung thư môn hạ tam phẩm. Cha người trở thành cha tể tướng trong triều.
Cũng năm đó, Huyền Tông thấy Trương Thủ Khuê có không ít công trạng, mong phong làm cho Tể tướng, mà lại Trương Cửu Linh run sợ mất quyền lực, bèn thuyết phục Huyền Tông vứt ý định. Cho dù vậy, Huyền Tông cũng thăng chức mang lại Trương Thủ Khuê lên chức vụ cao vào triều36 .
Lâm đậy đưa Ngưu Tiên Khách, tín đồ cùng phe phái vào triều, để củng nuốm quyền lực. Tháng 4 ÂL năm 737, đo lường ngự sử Chu Tử Lượng phát hiện nay Ngựu Tiên Khách là kẻ bất tài, đưa bằng chứng lên Huyền Tông. Cơ mà Huyền Tông bị Lý Lâm tủ làm mờ mắt, chẳng hầu như không nghe hơn nữa biếm chức Tử Lương, tấn công trượng với đày thanh lịch Nhương châu. Lý Lâm bao phủ nhân đó tố giác rằng Chu Tử Lượng là do Trương Cửu Linh tiến cử, vì thế Cửu Linh bị bến bãi chức Tể tướng, đày sang khiếp châu.
Một lúc giết tía con
Tiếp đó đầu xuân năm mới 737, Lý Lâm bao phủ bày kế hãm hại thái tử Lý Anh37 . Đại thần Dương Hồi thù ghét Thái tử Lý Anh thuộc Ngạc vương vãi Lý Dao, quang đãng vương Lý Cư. Hắn ta cáo giác rằng thái tử link với anh bà xã Tiết Tố Tiềm có mưu đồ dùng đại sự. Còn Lý Lâm tủ giả vờ không dám bàn tới bài toán này. Từ thời gian Trương Cửu Linh bị bãi chức, hoàng thái tử Lý Anh mất đi vị trí dựa, mang lại đó lúc bị gièm pha, thái tử ko sao phân tích và lý giải được. Huyền Tông bèn chỉ thị đày ba người bé Lý Anh, Lý Dao, Lý Cư làm cho thứ nhân, đày cho Nhương châu, ko lâu sau, đích thân ông chỉ định ép ba hoàng tử yêu cầu tự sát ở Lam Điền38 .
Lý Lâm Phủ kế tiếp được phong làm Tấn quốc công, Ngưu Tiên Khách có tác dụng Bân quốc công. Hai fan này mong mỏi đưa thọ vương Lý Mạo, con Võ Huệ phi có tác dụng thái tử, dẫu vậy Huyền Tông do dự, chần chừ gần 1 năm không quyết định được. Đến năm 738, thái giám Cao Lực Sĩ công bố khuyên ông phải lập con trưởng, vì thế đến mon 6 cùng năm, Huyền Tông lập người con trai lớn tuổi tốt nhất còn sống là Trung vương vãi Lý Dư có tác dụng Thái tử, sau đó đổi tên thành Lý Thiệu rồi Lý Hanh.39
Tháng 1 năm 738, Võ Huệ phi mất, Huyền Tông cực kì xót thương, bèn tầm nã phong bà ta có tác dụng Trinh Thuận hoàng hậu. Tháng 2 năm 739, Lý Lâm phủ được phong làm Lại bộ thượng thư, Trung thư lệnh. Từ kia hắn trở thành fan nắm quyền lực tối đa trong triều. Bao gồm chức Tể tướng, Lý Lâm bao phủ tìm mọi cách để củng rứa chức vị của mình, cần sử dụng thủ đoạn ngăn ngừa đường tiến thân của hiền khô sĩ.
