Các vua triều nguyễn
Theo kế hoạch sử, triều Nguyễn tất cả 9 đời chúa và 13 đời vua. Chúa Tiên Nguyễn Hoàng là vị chúa Nguyễn trước tiên đặt nền móng đến vương triều Nguyễn với Bảo Đại là vị vua cuối cùng, vào khoảng thời hạn gần 400 năm bắt đầu từ năm 1558 và chấm dứt vào năm 1945.
Bạn đang xem: Các vua triều nguyễn
Chín chúa
Chúa Nguyễn là giải pháp gọi thông thường trong sử sách với dân gian về một vương vãi triều đã thống trị dải khu đất từ vùng Thuận Hóa (phía phái mạnh đèo Ngang hiện nay) vàođến phương Nam, ban đầu từ công ty Hậu Lê vào giữa thế kỷ 16 đến khi bị nhà Tây Sơn diệt năm 1777. Các chúa Nguyễn là chi phí thân trong phòng Nguyễn, triều đại phong kiến sau cuối trong lịch sử dân tộc Việt Nam.
1.Chúa Tiên Nguyễn Hoàng (1525–1613). Ông nội là Nguyễn Hoằng Dụ, cha Nguyễn Kim và anh rể Trịnh Kiểm số đông là đông đảo trọng thần của triều đình công ty Hậu Lê. Sau khi Nguyễn Kimbị một sản phẩm tướng ở trong nhà Mạc tấn công thuốc độc chết, rồi Trịnh Kiểm giết mổ anh trai ông là Nguyễn Uông,Đoan quận công Nguyễn Hoàng lo ngại cho người hỏi chủ kiến Trạng TrìnhNguyễn Bỉnh Khiêmvà đượcngầmchỉ bảo“HoànhSơn tốt nhất đái, vạn đại dung thân”, ông bèn dựa vào chị gái là Ngọc Bảo xin Trịnh Kiểm bỏ vô trấn thủ khu đất Thuận Hóa,người anh rể vẫn muốn Nguyễn Hoàng đi xakhỏigây tác động đối với vua Lênên chấp thuận. Ôngxưng Chúa năm 1558, là vị chúa khai sinh của triều đại,ban đầuđóng dinh sống làng Ái Tử, tỉnh giấc Quảng Trị. Tính từ lúc đó những đời vua chúa kế tục mở mang bờ cõi về phương Nam và thống nhấthoàn toàn đất nướcvào năm 1802 dưới triều vua Gia Long. Năm 1601 ông mang lại xây chùa Thiên Mụ.
2.Chúa Sãi (Chúa Bụt) Nguyễn Phúc Nguyên (1563–1635). Ông là người trước tiên mang họ Nguyễn Phúc. Tương truyền cơ hội mẹôngcó thai chiêm bao gồm vị thần chuyển tờ giấy đề chữ “Phúc”, triều thần chúc mừng đề xuất đặt tên nạm tử là “Phúc”, nhưng ước ao cả chiếc tộc sau này được hưởng phúc buộc phải bà đem chữ này làm tên lót. Năm 1626, để chuẩn bị cuộc chiến với chúa Trịnh ông cho dời dinh vào thị trấn Quảng Điền tỉnh vượt Thiên Huế.
3.Chúa ThượngNguyễn Phúc Lan(1601–1648).Năm 1636chúaThượngdời phủvào Kim Long, thương cảngThanh Hà–Bao Vinhhình thànhngaysauđó, cùng vớiHội Anlà haicửa ngõ ngoại thương lớn nhất Đàng Trong của các chúa Nguyễnthời bấy giờ.
4.Chúa HiềnNguyễn Phúc Tần(1620–1687), được sử sách nhận xét là tướng tài, Bắc đốt cháy Hà Lan, đánh tan quân Trịnh tiến đánh Đàng Trong, nam dẹp yên chăm Pa, Chân Lạp.
5.Chúa NghĩaNguyễn Phúc Thái(1650–1691). Ông là bạn dời lấp về buôn bản Phú Xuân.Phú Xuân từ kia trở thành chủ yếu dinh của những đời chúa Nguyễn tiếp theo sau và là kinh đô của triều đại đơn vị Nguyễn sau này.
6.Chúa MinhNguyễn Phúc Chu(1675–1725). Ông là người thứ nhất sai sứ sangnhà Thanhxin phong vương nhưng mà không được thuận tình vì đơn vị Thanh vẫn xem vua Lê sống Đàng ko kể là vua của đất Việt dịp đó.
7.Chúa NinhNguyễn Phúc Chú(1697–1738). Ông tất cả công trong việc tùy chỉnh đơn vị hành chính mới, duy trì gìn với mở mang vùng đồng bởi sông Cửu Long.
8.Chúa VũNguyễn Phúc Khoát(1714–1765). Năm1744, từ bây giờ Chúa Trịnh đã xưng vương buộc phải Nguyễn Phúc Khoát cũng xưng Vũ Vương và xem Đàng Trong như một nước độc lập.
9.Chúa ĐịnhNguyễn Phúc Thuần(1754–1777). Lúc còn sống, Vũ vương vãi Nguyễn Phúc Khoát chọn nam nhi thứ chín làNguyễn Phúc Hiệunối ngôi, dẫu vậy Nguyễn Phúc Hiệu bị tiêu diệt còn nhỏ ông sẽ quá nhỏ dại nên Vũ vương cho đàn ông thứ nhị làNguyễn Phúc Luân(cha vuaGia Longsau này) nối ngôi. Khi Vũ vương vãi chết, quyền thầnTrương Phúc Loangiết Nguyễn Phúc Luân lập Nguyễn Phúc Thuần lúc ấy mới 12 tuổi đăng quang để dễ bề thao túng. Năm 1777 ông bịnhà Tây Sơngiết khi 26 tuổi, chưa có con nối dõi.
Mười cha vua
Nhà Nguyễn được ra đời sau lúc vua Gia Long lên ngôi năm 1802 và chấm dứt khi vua Bảo Đại thoái vị năm 1945, trải tổng cộng 143 năm, có 13 vị vua nằm trong 7 cố gắng hệ.
Quốc hiệu nước ta chính thức xuất hiện thêm vào thời nhà Nguyễn năm 1804 bên dưới triều vua Gia Long. Năm 1839 vua Minh Mạng đổi tên nước thành Đại phái mạnh với ý niệm một nước phái mạnh rộng lớn, quốc hiệu này tồn tại cho năm 1945 khi vua Bảo Đại đặt quốc hiệu là Đế quốc Việt Nam.
Triều Nguyễn là 1 trong triều đại khắc ghi nhiều thăng trầm của định kỳ sử, nhất là cuộc xâm lược của bạn Pháp giữa thế kỷ 19, trải qua hai tiến trình chính:
- từ năm 1802–1858 là tiến độ độc lập, từ lúc vua Gia Long thống nhất tổ quốc đến các đời Minh Mạng, Thiệu Trị cùng Tự Đức.
- từ năm 1858–1945 là tiến độ bị Pháp xâm lăng cùng đô hộ, kể từ lúc quân Pháp tấn công Đà Nẵng và xong sau khi hoàng đế Bảo Đại thoái vị trong thời điểm tháng 8 năm 1945.
1. Xem thêm: Mãi Tìm - Mong Manh
2.VuaMinh Mạng (tên Nguyễn Phúc Đảm, trị vì 1820–1841).Trong 21 năm làm việc ngôi, vua Minh Mạng đã lời khuyên hàng loạt cải tân từ nội trị mang lại ngoại giao.Trong kế hoạch sử chế độ quân nhà Việt Nam, haicuộccải phương pháp hành chínhdưới vương triềuvua Lê Thánh Tôngvàvua Minh Mạng là gồm quy mô toàn quốc và đạt tác dụng cao nhất.
3.Vua Thiệu Trị (tên Nguyễn Phúc Miên Tông, trị vì 1841–1847).Sử sách nhận định vua Thiệu Trị là bạn hiền hoà, chuyên cần nhưng không nhiều năng cồn và hoài bão như vua cha. đều định chế đã sắp đặt khá quy củ tự thời Minh Mạng, Thiệu Trị chỉ việc vận dụng theo mà lại ít có sự cải cách, đổi khác gì mới. Ông nổi tiếng là 1 trong những thi sĩ, khét tiếng nhất là hai bài bác thơ chữ hán là Vũ trung đánh thủy với Phước Viên Văn hội lương dạ mạn ngâm. Điểm rất dị là cả hai bài xích không trình bày theo lối thường nhưng mà viết thành 5 vòng tròn đồng tâm, mỗi vòng tròn có một vài chữ, mỗi bài bác có 56 chữ ứng cùng với một bài thơ thất ngôn chén bát cú, nhìn vào như 1 trận đồ chén quái, vua chỉ biện pháp đọc vàra câu đố tìm64 bài bác thơ trong đó. Bây chừ các nhànghiên cứuđã tìm kiếm được 128 bí quyết đọc.
4.Vua từ Đức (tên Nguyễn Phúc Hồng Nhậm, trị vì 1847–1883). Từ Đức được đánh giá là một vị vua tốt. Ông chịu khó xem xét việc triều chính không còn trễ nải, được những quan nể phục. Ông là vị vuaham học, đọc rộng và đặc trưng giỏi văn thơ,và cũng khá được người đời ca tụng là một ông hoàng rất có hiếu. Ông không tồn tại con nối dõi đề xuất nhận ba người con cháu làm bé nuôi: Hoàng tử Nguyễn Phúc Ưng Ái (tức vua Dục Đức), hoàng tử Nguyễn Phúc Ưng Kỷ (tức vua Đồng Khánh) và hoàng tử Nguyễn Phúc Ưng Đăng (tức vua con kiến Phúc).Triều đại của ông lưu lại nhiều trở thành cố cùng với vận mệnh Đại Nam, phải chật thiết bị đối phó với gia thế phương Tây tuy vậy không thành công, rồi dần dần để tự do đất nước rơi vào cảnh tay fan Pháp.
5.Vua Dục Đức (tên Nguyễn Phúc Ưng Ái, trị vì chưng 1883), lên ngôiđược 4 ngày thì bịhai vị phụ chínhđại thần là Tôn Thất Thuyết cùng Nguyễn Văn Tườnghạch tộiphếtruất, bị giam và bỏ đói mang đến chết.
6.Vua Hiệp Hòa (tên Nguyễn Phúc Hồng Dật, trị bởi vì 1883), sau khi phế Dục Đức,Tôn Thất Thuyết và Nguyễn Văn Tườngđưa Lãng Quốc công Hồng Dật lên có tác dụng vua, giai thoại nói rằng khi quần thần đến lấp rước, dù năn nỉ mấy, Hồng Dật cũng không đi, sau cùng phải dùng vũ lực chuyển ông vào Tử Cấm thành. Sau vì chưng bất đồng ý kiến nên bị nhị quan phụ thiết yếu ép uống dung dịch độc chết sau khi tại vị 4 tháng.
7.Vua con kiến Phúc (tên Nguyễn Phúc Ưng Đăng, trị vì chưng 1883–1884).Ônglàvị quân chủ yểu mệnh nhất ở trong phòng Nguyễn,tại vị được8tháng thì đi đời lúcmới15 tuổi.
8.Vua Hàm Nghi (tên Nguyễn Phúc Ưng Lịch, trị vày 1884–1885). Là em trai vua kiến Phúc, đượchai trọng thầnNguyễn Văn Tường với Tôn Thất Thuyết gửi lên ngôi ở tuổi 13.Năm 1885, sautrận đánh úp Phápthất bại,đượcTôn Thất Thuyếthộ giá và nhân danh ôngphát động phong trào Cần Vươngchống Pháp, sau 3 năm thìbị bắtđem an trí sinh sống Algérierồiqua đờitại đây.
9.Vua Đồng Khánh (tên Nguyễn Phúc Ưng Kỷ, trị vì 1885–1889).Ông được tướng tá Pháp ý kiến đề xuất lập làm vua lúc vua Hàm Nghi bong khỏi triều đình theo trào lưu Cần Vương. Ônglà ngườihiền lành,không chốngđốiPháp, ở ngôi được 3 năm hưởng dương 24 tuổi.
10.Vua Thành Thái (tên Nguyễn Phúc Bửu Lân, trị vì chưng 1889–1907).Ông là người cầu tiến, yêu thương nước, cóhiểu biết hơi toàn diện. Không giống với rất nhiều vị vua trước đây, ông học tiếng Pháp, cắt tóc ngắn khoác âu phục, làm cho quen cùng với vǎn minh phương Tây.Ôngngày càngbộc lộ lòng tin dân tộcvà phòng Pháprất cao, đề nghị đến năm 1907 ông bị Phápép thoái vị, sau đóđày sang hòn đảo Réunion thuộc với con trai là vua Duy Tân.
11.Vua Duy Tân (tên Nguyễn Phúc Vĩnh San, trị vày 1907–1916). KhiThành Tháibị thực dân Pháp lưu giữ đày trên Vũng Tàu, ông được người Pháp gửi lên ngôi khi còn thơ ấu. Tuy nhiên, ông từ từ khẳng định thái độ bất hợp tác và ký kết với Pháp. Năm 1916, thời điểm ởChâuÂu bao gồm cuộcThếchiếnthứ Nhất, ông kín liên lạc với các lãnh tụ nước ta QuangphụcHội như Thái Phiên, trần Cao Vân ý định khởi nghĩa. Dự tính thất bại với Duy Tân bị tóm gọn đem an trí thuộc vua thân phụ Thành Thái ở hòn đảo Réunion Ấn Độ Dương.
12.VuaKhải Định (tên Nguyễn Phúc Bửu Đảo, trị vày 1916–1925).Tuy kế nhiệm Duy Tân tuy thế Khải Định là 1 ông vua thân Pháp nên không tồn tại được tình cảm của nhân dân.
13.Vua Bảo Đại (tên Nguyễn Phúc Vĩnh Thụy, trị vì chưng 1925 – 1945).Bảo Đại là vị vua sau cùng của triều đại nhà Nguyễn nói riêng cùng của cơ chế quân chủ lịch sử dân tộc Việt nam giới nói chung. Ông được đào tạo và huấn luyện theo Tây học, hào hoa kế hoạch lãm, mạnh dạn dạnbỏ một trong những tập tụccủacác vuađời trước, phá lệ Tứ bất đặt ra từ thời Gia Long phong bà Nguyễn Hữu Thị Lan là phái mạnh Phương thê thiếp và đã triển khai nhiều cải tân về nội các, hành chính. Trong phiên bản Tuyên ngôn thoái vị bàn giao quyền lực tối cao cho Việt Minh, ông bao gồm câu nói lừng danh “Trẫm ý muốn làm dân một nước tự do, hơn làm cho vua một nước nô lệ”.
